ارزیابی اثر آنتی اکسیدانتی عصاره گیاه جینسینگ و ویتامین E بر باروری موش های بزرگ آزمایشگاهی نر به دنبال تیمار طولانی مدت با سیکلوفسفامید

سیکلوفسفامید (CP) یک داروی ضد سرطان است که بعد از متابولیسم در کبد به عنوان یک عامل آلکیلاسیون عمل می کند. این دارو علیرغم کاربردهای کلینیکی فراوان در درمان سرطان، دارای اثرات سمی بر یاخته های بدن به ویژه در ارگان های جنسی می باشد. یکی از مهمترین عوارض جانبی آن، تغییر عملکرد سیستم تناسلی در جنس نر است که ممکن است منجر به ناباروری گردد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات آنتی اکسیدانتی عصاره گیاه جنسینگ و ویتامین E به تنهایی و همراه هم بر سمیت القاء شده توسط داروی سیکلوفسفامید در دستگاه تناسلی موش های بزرگ سفید آزمایشگاهی نر می باشد.
موش های نر بالغ نژاد ویستار با وزن g30±220 به طور تصادفی در هشت گروه هفت تایی تقسیم شدند. حیوانات گروه اول جهت حذف اثر استرس گاواژ به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد که فقط آب و غذا دریافت کردند. گروه دوم حلال دارو را به صورت گاواژ و گروه سوم mg/kg1/6 سیکلوفسفامید به صورت تزریق داخل صفاقی دریافت نمودند. گروه چهارم mg/kg500 عصاره جینسینگ و گروه پنجم mg/kg100 ویتامین E به صورت گاواژ دریافت کردند. گروه ششم دوزهای موثر جینسینگ و سیکلوفسفامید و گروه هفتم، دوزهای موثر ویتامین E و سیکلوفسفامید را همزمان و به فاصله 1 ساعت از هم دریافت کردند. گروه هشتم نیز هر دو آنتی اکسیدانت را همزمان با هم و یک ساعت قبل از تزریق سیکلوفسفامید دریافت کردند. تیمار به صورت روزانه و به مدت 50 روز ادامه داشت. یک روز بعد از پایان دوره تیمار، حیوانات کشته شده و بعد از اندازه گیری وزن بدن و بیضه ها، نمونه برداری از بافت ها انجام و تعداد موش های ماده آبستن شده، تعداد زاده ها، میزان باروری در موش های نر و برخی از پارامترهای اسپرم بررسی شد. داده ها توسط نرم افزار آماریGB STAT و براساس آزمون آماری آنالیز واریانس یکطرفه تحلیل شد. مقادیر 05/0p< و 01/0p< معنی دار تلقی شد.
در گروه هایی که در معرض سیکلوفسفامید قرار داشتند تعداد اسپرم، تعداد اسپرم های زنده کاهش معنی دار و تعداد اسپرم های بد شکل و ناهنجار افزایش معنی دار نشان دادند (01/0p<). به علاوه میزان باروری در موش های نر، تعداد ماده های آبستن و تعداد نوزادان متولد شده در این گروه کاهش یافتند. در حالیکه مصرف آنتی اکسیدانتها اختلالات فوق را به طور معنی دار کاهش داد.
شیمی درمانی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان را بهبود می بخشد. اما علیرغم این موفقیتها، اکثر داروهای ضد سرطان باعث ایجاد آسیب های ناخواسته می شود. با توجه به عوارض جانبی کمتر این ترکیبات، به نظر می رسد که به کارگیری محصولات آنتی اکسیدانتی مانند عصاره برخی از گیاهان و یا ویتامینها عملکرد مناسبی در کاهش سمیت سیکلوفسفامید داشته باشند.