شیعه و حکومت(مطالعه موردی: مواضع روحانیان شیعه در برابر حکومت محمدرضا پهلوی، 1340-1357)

شیعه، به طورکلی حقانیت و مشروعیت حکومت ها را براساس اعتقادش به اصل امامت نفی می کند. اما فقدان مشروعیت حاکمان در اندیشه شیعه، لزوما به مبارزه و شورش فعال علیه حاکمان نینجامیده است. سوال مقاله، این است که نحوه تعامل و مواجهه عملی روحانیان با حکومت در بازه زمانی 1340-1357، به چه صورتی بوده است؟ برای پاسخ دادن به این پرسش، از روش تاریخی تفسیری بهره گیری شده و تلاش گردیده از طریق مطالعه اسناد و مدارک موجود، نحوه برهم کنش روحانیان با حکومت در دوره مزبور به شیوه استقرائی استخراج شود. براساس بررسی های انجام شده، روحانیان و علما در دوره مورد بحث، چهار رویکرد مختلف در مواجهه با حکومت دنبال می کرده اند: 1.حمایت مصلحت اندیشانه؛ 2.مبارزه منفی؛ 3. مبارزه غیرانقلابی؛ 4. مبارزه انقلابی. نتیجه این که، اگرچه مواضع و رویکرد روحانیان و علما در مواجهه با حکومت متفاوت بوده است، اما همه آن ها نحوه تعامل خود را با حکومت، براساس برداشت خود از شرایط و از منظر دینی تفسیر می کرده اند.