تبیین معرفت نفس از دیدگاه علامه طباطبایی

یکی از مسائل بنیادین در عرفان عملی، «معرفت شهودی نفس» می باشد. فیلسوفان و عرفا از دیربازموضوع معرفت نفس را در کانون توجهات و تاملات خویش قرار داده اند. شاید بتوان ریشه های اینمبحث را در آثار سقراط جست وجو نمود. وی بر این جمله بسیار تاکید داشت که «خود را بشناس».فیلسوفان پس از او، از ارسطو گرفته تا فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق، میرداماد، ملاصدرا، ملاهادیسبزواری و علامه طباطبائی، در آثار خود به این موضوع اهتمام ویژه داشته اند.
سوال اصلی این پژوهش این است که آیا انسان می تواند تمام مراتب و لایه های وجودی خویشرا شهود نموده و آنها را به فضیلت برساند؟ و راه رسیدن به این مطلوب چیست؟ روش به کار رفته دراین پژوهش روش عقلی تحلیلی است.
علامه طباطبائی با الهام از مبانی عرفانی و تجربه شخصی خود از «معرفت شهودی نفس» تبیینینظام مند از معرفت نفس ارائه نموده اند. حاصل این مقاله، تلاش برای بازپژوهی و بازکاوی دیدگاهعلامه است. همچنین در پرتو آثار اهل معرفت، «مراتب معرفت نفس»، که به چهار مرتبه «مثالی»،«عقلی»، «فناء فی الله » و «صحو بعد المحو» تقسیم می گردد، نیز تبیین شده است.