بررسی نوع عمل ژن و ترکیب پذیری صفات مهم زراعی در کلزا

نحوه توارث صفات مهم زراعی کلزا در قالب یک آزمایش دیالل 8 × 8 به روش گریفینگ و هیمن- جینکز مورد مطالعه قرار گرفت. برای صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعی در بوته، هر دو اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی معنی دار بودند، در حالی که برای صفات تعداد دانه در خورجین و درصد روغن فقط ترکیب پذیری عمومی و برای صفات تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک و تعداد خورجین در بوته فقط ترکیب پذیری خصوصی معنی دار بود. تجزیه دیالل به هر دو روش گریفینگ و هیمن- جینکز نشان داد که اثر افزایشی و غیر افزایشی به طور مشترک در کنترل ژنتیکی عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعی نقش دارند، در حالی که درصد روغن و تعداد دانه در خورجین با اثر افزایشی و زمان رسیدن و تعداد خورجین در بوته با اثر غیر افزایشی کنترل می شوند. اثر غیرافزایشی عملکرد دانه از نوع فوق غالبیت بود و افزایش صفت با آلل های غالب کنترل می شد. وراثت پذیری خصوصی تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه نسبتا بالا بود که نشانگر سودمندی گزینش در برنامه های اصلاح این خصوصیات است. رقم RGS003 حائز بیشترین ترکیب پذیری عمومی از نظر عملکرد دانه بود که می تواند به عنوان یک آزمونگر در آزمایش های تاپ کراس مورد استفاده قرار گیرد. دورگ 19H×Option500 بالاترین ترکیب پذیری خصوصی و هتروزیس والد برتر را برای عملکرد دانه نشان داد که می توان آنرا برای تولید رقم دورگ در برنامه های اصلاحی آینده توصیه نمود.