تاثیر حضور مهاجران سیک در وضعیت اجتماعی و اقتصادی زاهدان (1307- 1327ش)

در آستانه جنگ جهانی اول، انگلیسی ها به منظور حفظ خط ارتباطی هند- ایران، راه آهن سراسری هندوستان را از طریق بلوچستان هند به دزدآب، در بلوچستان ایران، متصل کردند. پس از این اقدام و تسریع حمل کالا به هند، شماری از سیک های هندی به دزدآب که بعدها به زاهدان تغییر نام داد، مهاجرت کردند. اما سکونت سیک ها در کنار مسلمانان مناقشات و رقابت هایی در پی داشت که متاثر از اوضاع سیاسی و مذهبی هندوستان بود. در این نوشتار در نظر است تا با روش تطبیقی و تحلیلی و با تکیه بر اسناد و منابع کتابخانه ای به این مساله پاسخ داده شود که آیا پیش و پس از استقلال هندوستان به عنوان موطن اصلی سیک ها، تغییرات مشهودی در زاهدان ایجاد شد که پیامد حضور مهاجران سیک دراین منطقه باشد؟ بررسی تطبیقی سه متغیر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و مذهبی گروه مهاجر در منطقه و تاثیر وضعیت سیاسی و مذهبی مقصد و مبدا مهاجرت بر این سه مولفه بیانگر آن است که مهاجرت اقلیتی غیر مسلمان و غیر ایرانی به زاهدان، به واسطه شکل گیری گمرک، اتصال راه آهن هند به دزدآب و به منظور اهداف اقتصادی صورت گرفت. کمابیش فرصت های اقتصادی در زاهدان برآمده از سیاست های اقتصادی و بازرگانی در هند بود که بر روند و توسعه اقتصادی زاهدان تاثیر مستقیم داشت. اتباع هندی به ویژه سیک ها با بهره گیری از این سیاست ها به سود های سرشاری دست یافتند و در برخی موارد محرومیت تجار بومی از عواید این سیاست ها را سبب شدند. به دنبال تغییر سیاست های اقتصادی هند که مناقشات مذهبی و سیاسی مهم ترین علت آن محسوب می شد روند مهاجرت دگرگون شد و با کاهش فرصت های اقتصادی در زاهدان گمرک این شهر که مسیر توسعه را می پیمود به سوی سراشیبی کشانده شد.