بررسی شاخص های تداوم یافته در تبیین هویت فضاهای خیابان لاله زار تهران

در تعریف هویت شهر و رابطه آن با عناصرش، توجه به دگرگونی ها و تحولات اجتناب ناپذیر تاریخی و اجتماعی ضرورت دارد. دلیل ظهور و شکل گیری مداوم مکان ها را در دگرگونی ها و تحولات فرهنگی و تاریخ باید جستجو کرد. این تحولات سبب می شود که عناصر جدیدی به یک مجموعه اضافه شده، عناصری از آن حذف شوند و به این ترتیب مولفه تاریخی مکان ها که خود ناشی از تحولات فرهنگی هستند، به ارکان هویتی آنها تبدیل شوند. در مطالعات شهری، هویت به واسطه رابطه متقابلی که با مفهوم فضا دارد و نیز به واسطه نقشی که در ایجاد تصویر ذهنی از مکان و در نتیجه کیفیت زندگی شهری ایفا می کند مورد توجه است. از این رو نقش شهر ها به عنوان مراکزی برای اشاعه شاخص های فرهنگی جوامع پذیرفته شده است، چرا که در فضا های عمومی است که روابط متقابل اجتماعی رخ می دهد و به بلوغ می رسد و در حقیقت یک رابطه درونی نزدیک میان فضای شهری و هویت فرهنگی به وجود می آید. بدین ترتیب فضاهای شهری عموما در طول زمان مشمول یک هویت تداوم یافته تاریخی می شوند. شاخص هایی که در تبیین این هویت تاریخی موثر هستند در طی زمان تاثیرات کارکردی مشابهی را در فضای مورد نظر باعث می شوند. این شاخص ها باعث تداوم هویت فضاهای شهری می شوند به طوری که می توان به آن یک هویت تاریخی اطلاق کرد. می توان گفت در میان انواع فضاهای شهری، خیابان ها دارای اهمیت ویژه ای می باشند. از دید عملکردگرایان، خیابان فضایی ارتباطی است که جهت دهنده، تقسیم کننده و تقویت کننده ساختار شهر است و آنان که به ادراک محیط اهمیت می دهند راه ها را مهم ترین عامل سازمان یافته در نقشه پردازی ذهنی انسان می دانند. از طرف دیگر امروزه با برخی از این فضاهای شهری روبرو هستیم که فاقد هویت مثبت و یا واجد نوعی هویت خنثی هستند. از این رو با توجه به اینکه هر یک از فضاهای شهری ممکن است در گذشته دارای یک یا چند شاخص هویتی بوده یا هم اکنون قابلیت ارائه چنین کارکردهایی را داشته باشند، می توان به کنکاشی در جهت شناسایی و تقویت وجوه شاخص هویت تاریخی آن ها اقدام کرد. در این نوشتار پس از تعریف و بازخوانی مفهوم هویت در فضاهای شهری به بررسی شاخص های موثر و تداوم یافته در شکل دهی به هویت فضای مورد مطالعه و در انتها به بیان سیاست های کلی در جهت تقویت و احیاء هویت آن پرداخته شده است.