ارزیابی تحمل به خشکی در برخی از ارقام زراعی کلزا با استفاده از شاخص های ارزیابی تنش

کم آبی مهم ترین عامل محدودکننده تولید کلزا در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله ایران می باشد که بهترین راهکار مقابله با آن معرفی ارقام مقاوم و سازگار با تنش خشکی می باشد. به این منظور پاسخ به تنش خشکی 14 رقم زراعی کلزا در قالب کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران مورد مطالعه قرار گرفت. رژیم آبیاری، عامل اصلی و ارقام مورد مطالعه به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تنش خشکی در مرحله گلدهی به صورت قطع آبیاری در این مرحله تا رسیدن پتانسیل آب خاک به 5/1- مگا پاسکال و تنش در مرحله پرشدن دانه ها به صورت قطع کامل آبیاری از این مرحله تا پایان برداشت محصول اعمال گردید. نتایج به دست آمده از این بررسی نشان داد که تنش در مرحله گلدهی با تسریع در رسیدن گیاه (8/8 روز نسبت به شرایط آبیاری معمول) و با کاهش ارتفاع بوته (5/19 درصد)، طول ریشه (7/26 درصد) و عملکرد بیولوژیکی (46 درصد) سبب کاهش 2/51 درصدی عملکرد دانه گردید اما اعمال تنش در مرحله پر شدن دانه ها تاثیر معنی داری روی عملکرد دانه ارقام نداشت. در بین شاخص های مورد بررسی، شاخص های متوسط عملکرد (MP)، متوسط هندسی عملکرد (GMP) و حساسیت به تنش (STI) به واسطه دارا بودن همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد در هر دو محیط تنش و بدون تنش، بهترین شاخص ها برای گزینش و تعیین ارقام متحمل کلزا به تنش آخر فصل می باشند. براساس شاخص های یادشده و ترسیم بای پلات ارقام اکاپی و پی.اف متحمل ترین و رقم هایولا 60 حساس ترین رقم به تنش خشکی در مرحله گلدهی بین ارقام مورد بررسی تشخیص داده شدند.