تاثیر دولت رانتیر بر دموکراسی در ایران(پهلوی دوم)

در این پژوهش تلاش شده است تا با تبیین ماهیت دولت رانتیر در ایران، ارتباط آن با دموکراسی در یک پروسه تاریخی مورد کنکاش قرار گیرد. پرسش اصلی این پژوهش این است که: آیا ماهیت دولت در ایران می تواند تبیین کننده وضعیت غیر دموکراتیک ایران باشد؟ به عبارت دیگر و در ذیل سوال فرعی این پژوهش: آیا می توان ساختار و ماهیت دولت رانتیر را یک عامل مهم برای ناپایداری احزاب سیاسی دانست؟ برای گردآوری اطلاعات درمقاله حاضر از مطالعات کتابخانه ای، اینترنت و بررسی اسناد و آثاری که با موضوع تناسب دارد استفاده شد و پس از بررسی و مطالعه داده های گردآوری شده نتایجی حاصل شد از جمله اینکه: افزایش درآمدهای نفت از زمان پهلوی دوم و اتکای به این منبع خدادادی تاکنون، در کنار ویژگی پاتریمونیالیستی دولت از گذشته های دور، به فربه شدن هر چه بیشتر دولت انجامیده است. بدون تردید عدم تعادل بین حوزه های اجتماعی یک نظام سیاسی(حوزه سیاست، اقتصاد و فرهنگ) مانع اصلی پیدایش حوزه عمومی و مدنی و مشارکت احزاب سیاسی است. اگر در جوامع پیشرفته و مدنی غربی، مردم عامل اصلی برپایی جامعه مدنی هستند و دستگاه حکومتی درواقع کارگزار ملت محسوب می شود، در ایران برعکس، این دولت رانتیر است که به دلیل عدم وابستگی به طبقات اجتماعی و تمرکز اقتصادی وسیاسی، نیروهای اجتماعی(شامل احزاب سیاسی و...) را از بالا و آمرانه سازماندهی می کند.