بحران در مطالعه جامعه ایرانی: تاملاتی پیرامون جامعه ایرانی

نظریه های اجتماعی از خلال به کارگیری مفاهیم ابداعی خود، شناخت پدیدارهای مختلف اجتماعی در یک جامعه را تسهیل می کنند و توضیحات خود درباره علل ظهور، دگردیسی و فرجام واقعیات اجتماعی را با پیامدهای کوتاه یا بلندمدت مرتب برآن ها پیوند می زنند.
فرآیند تحولات به هم پیوسته، توامان و سه گانه در قلمروهای واقعیت اجتماعی، نظریه فلسفی و نظریه اجتماعی می تواند عینیت ها را به گونه ای موثر و کارآمد در سپهر اندیشه و ذهنیت توجیه پذیر و در عرصه کنش اجتماعی قابل کنترل سازد. اما در شرایط برهم خوردن این همزمانی که عموما در شرایط جوامع پیرامونی رخ می دهد، درک و تفسیر وضعیت این جوامع با دشواری مواجه می شود.
با گذشت حدود نیم قرن از حضور جامعه شناسی و جامعه شناسان در نظام دانشگاهی ایران، به نظر می رسد دستاوردهای اندیشه اجتماعی ایرانی در جهت شناخت جامعه ایران و پیش بینی تحولات آن چندان قابل اعتنا نیست و منطق دگرگونی ها و فراز و نشیب های اجتماعی را نمی توان در چارچوب نظریات موجود فهم و قابل پیش بینی نمود. مقاله حاضر براساس بررسی های خود در حول محورهای: الف) نسبت اندیشه فلسفی واندیشه اجتماعی ب) ویژگی های جامعه ایرانی به عنوان جامعه ای پیرامونی ج) قابلیت ها وتحدیدهای موثر بر اندیشه ورزی اجتماعی در ایران، می کوشد چالش ها و موانع موجود بر سرراه نظریه پردازی درباره جامعه ایران را مورد مطالعه قرار دهد و به بحث درباره عوامل بحران در تامل اجتماعی نظام مند و روش مند پیرامون واقعیات جامعه ایرانی بپردازد.