بررسی عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب رقم های خارجی و توده های بومی گلرنگ

بذرهای 12 رقم خارجی و 6 توده بومی گلرنگ برای بررسی عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب آنها مورد تجزیه قرار گرفتند. بذرها در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین رقم ها اختلاف معنی داری در عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب وجود دارد. بیشترین عملکرد دانه را رقم های S-541، PI-5376336 و توده محلی اراک به ترتیب با 3008، 2671و 2587 کیلوگرم در هکتار داشتند. بیشترین میزان روغن را رقم Bacum92وکمترین میزان پوسته بذر را رقم Rio-70 داشتند. اسیدهای چرب اصلی رقم ها، شامل اسید لینولئیک، اولئیک، پالمتیک و استئاریک بودند که بیش از 99 درصد از کل اسیدهای چرب را تشکیل دادند. میزان اسید لینولئیک دررقم های مورد بررسی گلرنگ 25/77 – 05/54 درصد، اسید اولئیک 44/35-98/12درصد، اسید پالمتیک 23/7 -01/6 درصد، اسید استئاریک 02/3-21/2 درصد و میزان اسید لینولنیک 41/0-01/0 درصد تعیین گردید. پایداری روغن رقم ها بین دو دامنه 655/0-168/0 بدست آمد. همبستگی معنی داری بین عملکرد دانه با سایر صفات مشاهده نشد. همبستگی منفی و معنی داری بین میزان روغن و درصد پوسته (**488/0- r =)، اسید لینولئیک و پایداری روغن (**973/0 - r =) و اسید اولئیک واسید لینولئیک (**968/0- r =) بدست آمد، به علاوه یک همبستگی مثبتی و معنی داری نیز بین اسید اولئیک و پایداری روغن (**992/0r =) تعیین شد. تفاوت معنی داری بین رقم های خارجی و توده های ایرانی در عملکرد دانه، میزان روغن، میزان پوسته دانه و ترکیب اسیدهای چرب وجود دارد. تنوع در صفات مورد مطالعه بالابود. این ژنوتیپ ها دارای پتانسیل خوبی برای اصلاح عملکرد دانه و کیفیت روغن هستند، اما برای موفقیت در برنامه های اصلاحی گلرنگ توصیه می شود که از توده های بومی بیشتری و همچنین رقم های خارجی استفاده شود.