مطالعه بعضی از جنبه های بیولوژیکی و مدیریت کنترل تلفیقی مگس گلرنگ در ایران

مگس گلرنگ Acanthiophilus helianthi Rossi (Diptera: Tephritidae) یکی از آفات مهم گلرنگ است که به علت میزان باروری بالا و رفتار مخفی لاروها، مدیریت کنترل آن یک چالش است. اجزاء برنامه مدیریت کنترل تلفیقی مگس گلرنگ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران از آبان ماه 1388 تا تیر ماه 1389 بررسی شد. به منظور مطالعه چرخه زندگی آفت تحت شرایط آزمایشگاهی، قوزه های آلوده گلرنگ جمع آوری شدند. دوره پیش از تخم گذاری مگس های ماده 1 ± 8/5 روز و میانگین باروری 2/3 ± 27 تخم بود. مگس های ماده تخم های خود را بر روی براکته های قوزه های گلرنگ به صورت انفرادی و یا دسته های 3 تا 18 عددی می گذارند. دوره انکوباسیون تحت شرایط مزرعه و آزمایشگاه به ترتیب 6/0 ± 8/3 و 6/0 ±4/3 روز بود. طول دوره لاروی (سه سن لاروی) 10-7 روز بود. مگس های نر زودتر از ماده ها در طبیعت ظاهر می شوند اما طول دوره زندگی مگس های بالغ ماده (3 ± 12) روز بود که بطور معنی داری بیشتر از طول دوره زندگی مگس های بالغ نر (1 ± 8 روز) می باشد. نسبت جنسی نر به ماده 28/1: 1 بود. به منظور ارزیابی کارایی روش های مختلف کنترل یک آزمایش مزرعه ایی با پنج تیمار شامل: حشره کش ها، طعمه گذاری، کنترل زراعی، مدیریت کنترل تلفیقی و تیمار شاهد (بدون کنترل) انجام و با هم مقایسه شدند. در مورد هر تیمار پارامترهای مختلفی شامل: وزن هزار دانه، درصد روغن، درصد بذور صدمه دیده و میزان عملکرد محاسبه شد. نتایج نشان داد که تیمارهای مدیریت کنترل تلفیقی و حشره کش ها به ترتیب با 1850 و 1723 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد و با کمترین میزان خسارت به ترتیب (5 و 8 درصد) بودند. از آنجائیکه استفاده از حشره کش های انتخابی یکی از مهمترین ابزارهای مدیریت کنترل تلفیقی است، لذا کارایی شش حشره کش بر علیه مگس گلرنگ آزمایش شد. نتایج نشان داد که در میان این شش حشره کش، آندوسولفان موثرترین حشره کش بوده و بعد از آن به ترتیب حشره کش های کلرپیریفوس و مونوکروتوفوس قرار گرفتند.