تحلیلی بر نابرابری های مسکن روستیای شهرستان های استان آذربایجان شرقی در سال 1387

اهداف پژوهش حاضر رتبه بندی، تعیین سطوح توسعه یافتگی و اندازه گیری شکاف و واگرایی ناحیه ای با استفاده از 37 شاخص در زمینه شاخص های کمی و کیفی مسکن روستایی شهرستان های استان آذربایجان شرقی در سال 1387 می باشد. داده های پژوهش حاضر از طرح آمارگیری ویژگی های مسکن روستایی پاییز 1387 استخراج شده است. روش پژوهش «توصیفی- تحلیلی» است. ابتدا با استفاده از روش های تحلیل عاملی، شاخص ترکیبی توسعه انسانی، تاپسیس، امتیاز استاندارد و تاکسونومی عددی، درجه توسعه یافتگی نواحی محاسبه و رتبه هر یک از نواحی در شاخص های مورد مطالعه مشخص شده است. سپس با بهره گیری از روش تحلیل خوشه ای، نقاط روستایی شهرستان های استان آذربایجان شرقی در سه سطح توسعه یافته، نیمه توسعه یافته و محروم طبقه بندی شدند. نتایج حاصل از روش های کمی مورد استفاده تفاوت هایی را در سلسله مراتب سطوح توسعه نشان می دهد. چنانچه به عنوان نمونه برخوردارترین نقاط روستایی شهرستان استان در روش تحلیل عاملی و شاخص ترکیبی توسعه انسانی به ترتیب تبریز و شبستر می باشد. در حالی که محروم ترین نقاط روستایی استان در همین روش ها به ترتیب چاراویماق و ورزقان می باشد. همچنین نوسان در سلسله مراتب سطوح توسعه در روش های امتیاز استاندارد، تاکسونومی عددی و تاپسیس نیز دیده می شود. از این رو جهت رسیدن به جواب بهینه از روش تلفیقی و میانگین رتبه های هر یک از روش ها استفاده شده است. نتایج حاصل از بهره گیری از روش تلفیقی در رتبه بندی و تعیین سلسله مراتب سطوح توسعه در استان نشان می دهد که تبریز به عنوان برخوردارترین نقاط روستایی و ورزقان به-عنوان محروم ترین نقاط روستایی شهرستان های استان آذربایجان شرقی شناخته می شود. همچنین نتایج حاصل از روش تحلیل خوشه-ای نشان می دهد که تقریبا بیشتر نقاط توسعه یافته روستایی شهرستان های استان آذربایجان شرقی در مرکز استان و یا در اطراف نقاط مسلط شهرستان های استان از جمله تبریز یا مراغه قرار گرفته اند که این امر ناشی از تبعیت الگوی توسعه نقاط روستایی استان از الگوی مرکز- پیرامون می باشد.