اولین گزارش بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه توت فرنگی ناشی از Macrophomina phaseolina از ایران

در سال های اخیر کشت توت فرنگی (Fragaria × ananassa Duchesne) گسترش نسبتا زیادی داشته و به 3500 هکتار رسیده است. در سال 1387 از طوقه و ریشه بوته های توت فرنگی با علائم پژمردگی و در حال خشک شدن جدایه هایی شبیه به Macrophomina از استان های کردستان، مازندران و گلستان جدا سازی شدند. جدایه های حاصل در محیط کشت سیب زمینی- دکستروز- آگار (PDA) (ساخت شرکت مرک) برای بررسی مشخصات ظاهری و نرخ رشد کشت داده و در دمای 25 درجه سلسیوس نگهداری شدند. پس از 6 روز میکرواسکلروت های گرد تا دوکی شکل و تیره رنگ قارچ مشاهده و قطر پرگنه به 90 میلی متر در ظروف پتری رسید. پس از 10 روز از هر یک از شش پرگنه ده میکرواسکلروت جدا و اندازه گیری شدند. طول میکرواسکروت ها 200-50 و عرض آنها 130-40 میکرومتر تعیین شد. این مشخصات با کلیدهای شناسایی معتبر مقایسه و جدایه ها Macrophomina phaseolina (Tassi) Goid شناسایی شدند ((Holliday and Punithalingam 1970. شش جدایه از جدایه های بدست آمده برای اثبات بیماری زایی انتخاب و پس از تکثیر به خاک گلدان های حاوی بوته های سالم توت فرنگی (رقم کاماروسو) که چهار هفته از کشت آنها گذشته بود اضافه گردیدند. برای تهیه مایه اولیه عامل بیماری از محیط کشت ماسه-پرلیت-زاپک مایع سترون شده استفاده شد. از هریک از جدایه ها یک قرص پرگنه به ارلن های 250 میلی لیتری حاوی محیط کشت مذکور اضافه و پس از دو هفته نگهداری در دمای 25 درجه سلسیوس کاملا مخلوط شدند. ده گرم از مایه اولیه با خاک استریل هر گلدان یک لیتری مخلوط و در هر گلدان یک بوته توت فرنگی کشت و برای هر جدایه چهار بوته در نظر گرفته شد. گیاهان در دمای oC2±26 در دوره نور 12 ساعت روشنایی در گلخانه نگهداری شدند (Avilés et al. 2008). پس از سه هفته، در 100-50% بوته ها یک یا دو برگ پژمرده مشاهده گردید و اولین مرگ گیاه بعد از شش هفته در بوته های آلوده شده اتفاق افتاد. پس از ده هفته 100% بوته های تیمار شده پژمرده شده یا مردند. عامل بیماری مجددا از بوته های آلوده جدا سازی شد. M. phaseolina از گیاهان بسیاری از جمله یونجه، لوبیا، ذرت، پنبه، آفتابگردان، کنجد، سویا و زیتون جدا و به عنوان یکی از عوامل بیماری زای مهم گیاهی در ایران شناخته می شود (Ershad 2009). در این بررسی مشخص شد، 60-40 درصد مزارع توت فرنگی آلوده به بیماری بوده و حدود 1% از بوته ها در این مزارع بیمار تشخیص داده شدند. بیماری پوسیدگی ماکروفومینایی ریشه و طوقه توت فرنگی از کشورهای آمریکا، فرانسه، هند، اسرائیل و اسپانیا اخیرا گزارش شده (Mertely et al. 2005; Maas 1998; Avilés et al. 2008) و این نخستین گزارش از وجود بیماری در ایران است.