وجوب نظر (به کارگیری عقل) در معارف دینی از منظر کلام اسلامی

بهره گیری از عقل و تفکر عقلی و اعتبار آن در معارف دینی، مسئله ای است که از دیرباز در قلمرو اندیشه دینی کانون توجه بوده است. در قلمرو اسلامی، مکاتب گوناگون کلامی نه تنها اعتبار عقل و تفکر عقلی را به منزله منبعی برای رسیدن به معارف دینی به رسمیت می شناسند، بهره گیری از عقل را در این زمینه واجب می دانند. متکلمان برای اثبات این امر استدلال هایی نیز ترتیب داده اند. البته درباره اینکه وجوب نظر از احکام عقلی است یا سمعی، میان متکلمان عدلیه و اشاعره اختلاف نظر دیده می شود. در این مقاله استدلال های متکلمان مسلمان بر وجوب تمسک به عقل (وجوب نظر) در قلمرو معارف دینی، و عقلی یا سمعی بودن آن از نظر ایشان، ارزیابی شده است. روش کار به این گونه است که نخست داده ها با مراجعه به منابع دست اول کلامی جمع آوری می شود و سپس کانون تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. با بررسی های انجام شده به این نتیجه می رسیم که درباره وجوب نظر تنها یکی از استدلال ها درست است و همچنین وجوب عقلی نظر، تایید می شود.