اندیشه ی توحیدی سنایی

توحید به ویژه مرتبه عالی آن (توحید وجودی) همواره از مباحث اصلی و دشوار در میان عارفان مسلمان بوده است. اهمیت سنایی در این مبحث، از آنجاست که وی در زمره ی عارفانی است که در شعر فارسی با توسل به آیات و احادیث، توانست این اندیشه ی اتهام برانگیز صوفیه را از شائبه ی کفر و الحاد، پاک و مبرا سازد. آموزه ی سنایی، این پرسش را پیش می آورد که کدام مدل اندیشه دینی و توحیدی با انگاره ی وحدت وجود مناسب و سازگار است که بدون آن، امکان معرفت حق تعالی و عبادت درست وی میسر نیست؟ در این پژوهش، برای یافتن پاسخ، در آغاز از توحید و اقسام آن سخن می گوییم و پس از آن، اندیشه ی توحیدی سنایی را مورد بررسی قرار می دهیم. سپس با بحث در باب های خلق افعال و وحدت شهودی، نوآوری های سنایی را در این باب ها یادآوری می کنیم به گونه ای که وجوه تمایز دیدگاه وی با دیدگاه های دیگر عارفان روشن شده است.