سرگرمی و لهو در قرآن کریم

سرگرمی، تفریح و فراغت، به عنوان نوعی اشتغال غیرالزامی، انتخابی، غیرانتفاعی، دارای کارکرد فرح بخشی، تنوع زایی و نشاط-آفرینی، بخشی از اشتغالات معمول و تا حدی گریزناپذیر بشر است. پرسشی که محرک نگارنده در تدوین این نوشتار است، این است که اسلام در مقام دین زندگی، در خصوص این سنخ فعالیت ها که در عصر و زمان حاضر به علل و دلایلی، رونق و رواج روزافزونی یافته، چه موضع ارزشی و هنجاری گرفته است. واکاوی مفاهیم و کلیدواژه های رایج در منابع دینی و مشخصا قرآن کریم- که غالب مفسران در موضع-گیری های فقهی و اخلاقی موافق و مخالف خود، بدان استناد جسته اند- مقدمه نیل به این مقصود خواهد بود. روش این مطالعه، اکتشافی است، و غور و تامل در آرای لغت شناسانه و تفسیری و تحلیل محتوای منابع مکتوب منتخب، راه وصول به این مقصود خواهد بود. نتیجه حاصل از این سلوک پژوهشی این است که لهو و لعب، دو واژه پربسامد در متون دینی از جمله قرآن کریم، اگرچه به لحاظ گستره مفهومی مطلق سرگرمی ها و اشتغالات تفننی را پوشش می دهد، تنها بربخشی از این مجموعه قابل اطلاق است که به دلیل اشتمال بر ملاکات خاص فقهی، حرام و ممنوع شمرده شده اند و بقیه در اصل کلی جواز و اباحه داخل اند. رویکرد غالب بحث، واژه شناسانه و ترمینولوژیک است و ورود به مباحث فقهی و تفسیری، عمدتا استطرادی است.