ویژگی های هندسی و ریاضی در ساختار چفد پنج او هفت تند در پوشش تاق آهنگ ایرانی

در گذر زمان، از چفدهای گوناگونی برای ساخت پوششهای تاقآهنگ ایرانی بهره جسته اند؛ یکی از متداولترین این چفدها، چفد پنج او هفت است. شیوه کشیدن و پیادهسازی این چفد ریخته ای گوناگونی را پدید آورده است که همگی بهنام چفد پنج او هفت خوانده میشود. هرکدام از این چفدها ویژگی های هندسی و ریاضی گوناگونی دارند. یکی از مسائل مهمی که منجر به تالیف کتاب مفتاحالحساب توسط غیاثالدینجمشید کاشانی در قرن نهم هجری شد، محاسبه مصالح بهکاررفته در تاقها و گنبدها بود. روش های ارائه شده در این مقاله ادامهای است بر روش های محاسبات فوق. با بهدستآمدن طول کمان هر چفد میتوان با توجه بهشیوه آجرچینی آن و ارتفاع ملات مابین آنها با تناسبی ساده تعداد آجر (یا هر مصالح دیگری که تاق با آن اجرا شده است) را محاسبه کرد. همچنین میتوان از این محاسبات برای بارگذاری و سایر اندازه های مورد نیاز در آنالیز استاتیکی و دینامیکی سازه های ازگ (azag) به ویژه سازه های سنتی بهره برد. این مقاله به شیوه های گوناگون کشیدن و آنالیز ریاضی و هندسی آنها پرداخته، فرمهای پدیدآمده را باهم مقایسه کرده است. با بررسی های انجامشده، مشخص شد که نه تنها این چفدها که نام یکسان دارند ازلحاظ بلندا و دیگر ویژگی های هندسی مانند مرکز سطح و جرم همانند نیستند، بلکه ازلحاظ ریاضی (طول کمان، مساحت و...) نیز دارای ویژگی های متفاوتی هستند.