بسترها و زمینه های موثر در تکوین و گسترش طالبان پاکستانی

طالبان پاکستانی یک واژه و اصطلاح نسبتا جدید است.پیش از این اغلب از نیروهای رادیکال و یا مذهبیون در توصیف طالبان پاکستانی استفاده می شد.دو سال پیش هنگامی که این نیروها از دره سوات به قصد تصرف پایتخت به سوی اسلام آباد حرکت کردند اصطلاح طالبان پاکستانی به واژه رایج در محافل سیاسی،مطبوعاتی،و دیپلماتیک تبدیل شد. از آن زمان به بعد پرسش های زیادی درباره «چیستی» طالبان پاکستانی مطرح شد.
مقاله حاضر به تاثیر داشتن عوامل متعدد در تکوین طالبان پاکستانی در سه سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی اذعان دارد. بررسی این عوامل از آن نظر حایز اهمیت است که طالبان پاکستان یکی از پیچیده ترین نیروهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی در این کشور و حتی جنوب آسیا به شمار می رود که به عنوان پدیده نسبتا نوین درباره آن کمتر گفته و شنیده شده است و هم اکنون امنیت داخلی پاکستان، امنیت منطقه ای و بین المللی را تهدید می کند. در این مقاله برای تبیین دقیق تر موضوع تئوری عمومی سیستم ها به عنوان چارچوبی نظری مورد استفاده قرار گرفته است و پس از معرفی کلی تیپ شناسی طالبان پاکستان، با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی عوامل داخلی، منطقه ای و بین المللی،موثر در شکل گیری آن مورد بررسی قرار می گیرد.
نتایج مقاله نشان داد که: 1- ایدئولوژی های وهابیت و دیوبندی، موقعیت خاص جغرافیایی، وضعیت نامساعد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی پاکستان بویژه در ایالت سرحد شمال غربی و منطقه قبایلی از مهمترین عوامل داخلی در تکوین پدیده طالبان پاکستانی محسوب می شوند. 2- طالبان پاکستان کماکان به عنوان ابزار استراتژیک و نیز به عنوان عقبه ی طالبان افغانستان مورد حمایت آی اس آی قرار دارد 3- ایجاد مدارس مذهبی و رشد افکار رادیکالیستی با حمله شوروی به افغانستان به همراه حمایت های مالی عربستان سعودی از گروه های افراطی و تزریق ایدئولوژی وهابیت در ذهن جوانان سنی افغان و پاکستان تاثیر تعیین کننده در رشد و گسترش روز افزون افراطی گرایی داشته است. 4- حضور غرب و در راس آن ایالات متحده در افغانستان و پاکستان به بهانه ی جنگ با روس ها و به دنبال آن حمایت از طالبان، در گسترش آن نقش تعیین کننده ای داشته و سپس با تغییر استراتژی و مقابله با طالبان موجد رویکرد های خشونت آمیز در منطقه شده است.