بازنگری در مفهوم کاربندی برمبنای هندسه نظری، عملی و نقش ساختمانی

بهنظر میرسد یافته های فعلی درباره آنچه در معماری سنتی ایران کاربندی نامیدهمیشود، انسجام کافی ندارد. دیدگاه های موجود هم، دو موضع سرحدی دارند؛ گاه آن را سازهای باربر دانسته و گاه کاری صرفا تزئینی. ازسوی دیگر، جداساختن نمونه های گوناگون مشابه، با تکیه بر دیدگاه های موجود، امکانپذیر نیست.
بنابر آنچه بیان شد، پرسشهایی از این دست قابل طرح است که در زمینه معماری سنتی ایران چه کمبودهایی درخصوص دیدگاه ها و تعاریف فعلی وجود دارد، چگونه میتوان معیارهایی کارآمد، در مفهوم کاربندی ارائه داد و نهایت اینکه کلید تشخیص این نمونه ها از یکدیگر چیست.
در پژوهش حاضر تلاش شده تا سه ابهام در نامگذاری، تشخیص هندسه و تشخیص نقش ساختمانی در یافته های فعلی شناسایی و تحلیلشوند. سپس، در هر بخش با تکیه بر نگرش درونفرهنگی، راهحلی برای زدودن این ابهامها ارائهشود. براین اساس، سه معیار در هندسه نظری، هندسه عملی و نقش ساختمانی برای تشخیص نمونه ها تبیینمیگردد.
از اینرو هدف مقاله پیشرو، دستیابی به شناختی صحیح از ظاهر کاربندی است. روش بهکاررفته توصیفی تحلیلی با تکیه بر اطلاعات میدانی، کتابخانه ای و آتلی های است.
نتیجه بررسی نمونه های مختلف برمبنای سه معیار یادشده، تمییز هشت گونه کار(اعم از آمود و غیرآمود) است. از میان آنها دو گونه، دربردارنده کاملترین نمونه ها بهلحاظ هندسه نظری و عملی هستند که میتوانند الگوی ارزیابی گونه های دیگر نیز قرارگیرند. بدین جهت لازم است در بررسی های آتی به تمایز این گونه ها توجه ویژهای مبذولگردد.