آسیب شناسی کتیبه معرق سنگ و کاشی خدایخانه مسجد عتیق شیراز

کتیبه معرق سنگ و کاشی اثری منحصربهفرد، برجایمانده از عهد آلاینجوست که در نمای بالایی بنای خدایخانه مسجد عتیق شیراز قرارگرفته و مهمترین بخش از تزئینات این بنا را تشکیلمیدهد. این کتیبه با گذشت زمان، متحمل آسیبهای گوناگونی شدهاست که باید برای جلوگیری از ویرانشدن بیشتر و فراهمآوردن شرایطی مطلوب برای تامین بقا و ادامه حیات این اثر ارزشمند، چارهای اندیشیدهشود.
در پژوهش حاضر تلاش برآن بوده تا با استفاده از مطالعات آزمایشگاهی، آسیبهای واردشده بر اثر مورد نظر(بخشهای باقیمانده از زمان ساخت کتیبه و مربوط به زمان بازسازی آن) و میزان آنها شناساییگردد.
برای شناسایی عوامل آسیبرسان به بدنه و لعاب کاشی، از روش های دستگاهی(AAS، XRD)و(SEM-EDX)و برای شناسایی آسیبهای وارد بر سنگ از روش های دستگاهی(XRD)و پتروگرافی استفادهشدهاست.
نتایج بهدستآمده نشانگر آن است که این تزئین بهسبب ساختار و ماهیت ویژه آن، از هنگام ساخت(چه از قرن هشتم و چه از زمان بازسازی) دچار آسیب شده و عوامل محیطی و دخالتهای انسانی بهمرور زمان افزون بر سرعت بخشیدن به روند آسیبهای ناشی از مرحله ساخت، آسیبهای جدیدی را نیز پدیدآوردهاند. با استناد به بررسی ها و آزمایشهای انجامشده روی نمونه های مورد بررسی، از میان عوامل محیطی آسیبرسان، رطوبت نقش بارزتری را در فرسایش این اثر دارد.