رویکرد به نقاشی دیواری مسجد جامع خرمشهر به شیوه نقد تکوینی

نقد تکوینی نقدی است که مراحل پیش از تولید یک اثر ادبی- هنری را بررسی و مطالعه می کند و معمولا با رویدادهای بعدازآن کاری ندارند. ازآنجاکه در طول تاریخ همواره مهم ترین عنصر برای مطالعه یک اثر، متن بوده است، نقد تکوینی نیز با تکیه بر متن مراحل شکل گیری و فرآیند تولید یک اثر را بررسی می کند تا عوامل موثر در شکل نهایی آن را پیدا کند. در این حال چرک نویس ها و اسکیس هایی که همیشه دور انداخته می شود، گاه از خود متن مهم تر است. اساس کار نقد تکوینی هنر که بر شکل گیری اثر هنری موثر است به اختصار شامل پیرامتن ها، فرا متن ها، پیش متن ها و پیشامتن ها است. این مقاله با تمرکز بر نقاشی دیواری مسجد جامع خرمشهر، ضمن بررسی عوامل تاثیرگذار بر شکل گیری آن به شیوه نقد تکوینی، روند و سیر تحول و تکوین آن را موردبررسی قرار می دهد. نقاشی دیواری مسجد جامع خرمشهر از آثار ارزشمند دوران جنگ و آزادسازی خرمشهر بوده و از کارهای ماندگار و تاثیرگذار ناصر پلنگی از هنرمندان معاصر ایران است. در این خصوص، با تمرکز بر انگیزه خلق اثر و ذهنیت نقاش بر روند شکل گیری، مراحل تحول و تکوین این اثر مطالعه شده است. این نوشتار با تکیه بر منابع مکتوب، مصاحبه ها و دسترسی به پیش طرح های این دیوارنگاره، شامل اتودها، اسکیس ها، طرح های رنگی و عکس های آن زمان شکل گرفته است. با اجرای نقاشی دیواری مراحل مطالعه تکوینی آن نیز به اتمام می رسد. بررسی این اثر با شیوه تکوینی، روشنگر روند حرکت های خلاقانه دوران جنگ و تاثیر آن بر هنرمندان این دوره خواهد بود.