بررسی عوامل انسانی و موقعیت زمانی و مکانی موثر بر وقوع حوادث شغلی در صنعت ماهیگیری در ایران (1390-1386)

ماهیگیری تجاری در تمام جهان صورت می گیرد و در آن نرخ بالای حوادث منجر به فوت و آسیب های شدید شغلی غیر فوتی رخ می دهد. هدف از این مطالعه، بررسی حوادث رخ داده در صنعت ماهیگیری می باشد. این مطالعه توصیفی- مقطعی بوده و با استفاده از اطلاعات ثبت شده حوادث شغلی در پایگاه داده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی صورت گرفته است. جامعه آماری، 1076 حادثه شغلی رخ داده طی سال های 1386 تا 1390 در صنعت ماهیگیری بوده، برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و جهت تعیین رابطه بین عوامل مختلف از آزمون کای دو استفاده شد. می توان با استفاده از بررسی های بیشتر، فرهنگ سازی، آموزش کارگران و تشویق آنها به مشارکت در برنامه های ایمنی و استفاده از وسایل حفاظت فردی تا حدودی از وقوع حوادث کاست.
در این تحقیق وضعیت صید و ذخایر کیلکای معمولی طی سالهای 90-1375 مورد ارزیابی کمی و کیفی قرار گرفته و امکان بازسازی ذخایر این ماهی در دریای خزر بررسی شد. نتایج نشان می دهد صید این ما هی که در سالهای 1379 الی 1382 بین 5000 تا 9000 تن در نوسان بود از سال 1383 افزایش یافته و پس از آن تا سال 1390 بین 14000 تا 27000 تن متغیر بوده است. میزان صید در واحد تلاش که در سالهای 1375 الی 1389 بین 4/3- 07/0 تن بازاء هر شناور در شب در نوسان بود به 7/2 تن در سال 1390کاهش یافت. میزان زیتوده کل که در سالهای 1375 الی 1388 بین 97000- 16580 تن برآورد شده بود پس از کاهش شدید به 51280 تن در سال 1390 رسید. میزان زیتوده مولدین نیز در سالهای 1375 الی 1388 بین 38932- 7513 تن بوده ولی درسال 1390 به 28609 تن کاهش یافت. در ترکب سنی صید ابتدا ماهیان کلاس سنی +2 تا +4 سال غالب بودند اما از سال 1380 به بعد با غالب شدن ماهیان +3 و +4 ساله در صید، ماهیان جوان +1 ساله و مسن +6 ساله نیز کمتر از 1 در صد صید را تشکیل می دادند. با محدودیت دامنه سنی و ادامه روند آن ممکن است در سالهای آتی آسیب جدی به ذخایر این گونه وارد گردد.
عمده مصدومان کمتر از 35 سال (47/46%)، دارای تحصیلات ابتدایی و راهنمایی (58/64%) و متاهل (84/75%) هستند. بعلاوه بیشتر حوادث در فصل تابستان (23/27%)، بین ساعت 8 الی 12 (78/31%) و بین افراد دارای سابقه کمتر از یک سال (89/44%) و در سواحل جنوبی کشور (1/46%) رخ د اده اند. رابطه بین عوامل مختلف با استفاده از آزمون کای دو بررسی شد. وضعیت تاهل و ساعت وقوع حادثه رابطه معنی داری با وقوع حادثه نداشتند اما گروه سنی حادثه دیدگان، تحصیلات و سابقه کار آنها، موقعیت جغرافیایی و نیز فصل وقوع حادثه با وقوع حادثه رابطه معنی داری داشتند.
در تمام برنامه های کنترل حادثه، به ویژه حوادث شغلی، شناسایی گروه های در ریسک و عوامل موثر بر وقوع حادثه بسیار کلیدی و مهم است.