مسئولیت بین المللی دولت های ثالث ناشی از نقض حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه داخلی (با تحلیلی اجمالی از بحران سوریه)

مسئولیت دولت های ثالث ناشی از نقض حقوق بشردوستانه در مخاصمات داخلی در واقع، بخشی از یک قاعده کلی تر تحت عنوان مسئولیت ناشی از کمک، مساعدت یا معاونت در نقض حقوق بین الملل است که سابقه زیادی در حقوق بین الملل ندارد و تنها از جنگ جهانی دوم است که چنین قاعده ای مطرح شده است.
اصولا دولت ها در روابط بین المللی خود آزاد هستند که در چارچوب مقررات و موازین حقوق بین الملل به مبادلات اقتصادی، نظامی، فرهنگی و غیره با یکدیگر بپردازند و به یکدیگر برای مقاصد مختلف کمک نمایند. در جریان این مبادلات و کمک ها، دولت های دریافت کننده کمک، بعضا مرتکب اقداماتی در جهت نقض تعهدات بین المللی مانند نقض حقوق بشر و حقوق بشردوستانه می شوند. دولت ها و اشخاص صدمه دیده از این اقدامات، با استناد به قاعده مسئولیت ناشی از کمک و مساعدت یا به عبارتی معاونت در نقض حقوق بین الملل، دولت های اعطا کننده کمک را، به علت تسهیل اعمال متخلفانه دولت دریافت کننده کمک، مسئول قلمداد می کنند.
بدیهی است این مقاله، مسئولیت ناشی از کمک و مساعدت یا معاونت در نقض حقوق بین الملل بشردوستانه را با نگاهی به مخاصمه داخلی سوریه، مطالعه می کند. این مسئولیت، برای دولت های ثالث به دلیل نقش داشتن در نقض حقوق بین الملل بشردوستانه نه در قلمرو سرزمینی خود بلکه در قلمرو تحت صلاحیت دولت درگیر در یک مخاصمه داخلی رخ می دهد. بدین ترتیب ضمن نگاهی به ریشه و مبنای این قاعده در اسناد بین المللی و رویه محاکم قضایی بین المللی، به بررسی چگونگی تحقق این نوع مسئولیت در چارچوب معیارهای مطرح شده از سوی محاکم بین المللی پرداخته و نشان داده خواهد شد که قابلیت انتساب نقض حقوق بشردوستانه در مخاصمات داخلی از جمله مخاصمه سوریه به دولت های کمک کننده و حامی در پرتو تبعیت از معیار «کنترل کلی» به مراتب آسان تر و البته مناسب تر خواهد بود.