بازخوانی جایگاه ارزشی دیوارنگاره ها در روند ثبت میراث معماری ایران و جهان

مقاله حاضر در جست و جوی نقش دیوارنگاره ها و میزان تاثیر بخشی آنها در فرایند ثبت میراث جهانی غیر منقول است. میراث جهانی غیر منقول مورد نظر در این پژوهش، هم اثر معماری حامل نقاشی دیواری می تواند باشد و هم آن که خود دیوارنگاره به صورت مستقل ثبت گردد. جایگاه ارزشی دیوارنگاره ها از هر سبک و سیاقی که باشند، مشخص کننده اهمیت این موضوع است. ازآنجا که نمونه های دیوارنگاره ای که نقشی بنیادین را در نامزدی و سپس کسب امتیاز میراث جهانی داشته اند کم نیستند، در پژوهش حاضر که رویکردی توسعه ای دارد، با تعمق در پرونده های ثبتی آنها و تحلیل کیفی و کمی (توصیفی و مقایسه ای) رویکردهای درنظر گرفته شده از سوی کمیته میراث جهانی در پرونده های آثار غیر ایرانی و نمونه های ایرانی، این نمونه ها بررسی شده اند. این رویکردها دربردارنده دیدگاه هایی است که کمیته میراث جهانی درباره دیوارنگاره های موجود در بناهای مختلف به آنها توجه کرده است. دراین راستا در نمونه های ایرانی ثبت نشده، دیوارنگاره هایی دیده می شوند که به دلیل دارابودن ارزشهای خاص خود اهمیتی کمتر از نمونه های ثبت شده جهانی ندارند و می توانند با رعایت تمهیداتی از مراجع ذیربط، نقشی اساسی برای ثبت آثار معماری کشور در فهرست میراث جهانی داشته باشند. اگرچه دیوارنگاره را بایستی جزئی جدایی ناپذیر از یک کالبد معماری دانست اما خود دیوارنگاره قادر است به عنوان یک اثر یادمانی و عامل بالقوه ارزشی، آنچنان اهمیت یابد که نه تنها بار ارزشی سازه معماری حامل خود را بردوش کشد بلکه خود نیز، اثری مستقل برای ثبت یک اثر غیر منقول در فهرست میراث جهانی باشد. ازهمین رو، در رویکردی نوین برای ارزش گذاری دیوارنگاره های ایرانی، 9 عامل ارزشی معرفی و تفسیر گردیده اند.