شناخت تزئینات طلایی بدل در نسخ خطی تاریخی؛ بررسی روند تخریب رنگدانه های طلایی و کاغذ تکیه گاه

تخریب مرکب ها و رنگدانه ها در آثار کاغذی، همواره یکی از مشکلات پیش روی مرمتگران بوده است. بخشی از رنگدانه های آسیب پذیر، رنگدانه های فلزی است که رنگدانه های طلایی سهم عمده ای از آنها را در تزئینات کتاب آرایی ایران دربر می گیرند. در مواردی، تغییر رنگ و سبزشدگی در رنگدانه های طلایی و گاهی نیز، تخریب کاغذ مشاهده شده است. در این مقاله، رنگدانه های طلایی و تخریب آنها در سه نسخه خطی تزئینی از دوره قاجار مطالعه گردیده است. با روش آنالیز SEM-EDS، ترکیبی از آلیاژهای برنج، به عنوان رنگدانه های طلایی بدل شناخته شد. در جریان بررسی تخریب تزئینات، ترکیب کربوکسیلاتهای مس به عنوان محصولات تخریبی رنگدانه های طلایی از طریق روش طیف سنجی رامان شناسایی شد. وجود برخی از آلاینده های کربونیلی آلی و رطوبت زیاد در محیط نگهداری این نسخه ها، از عوامل ممکن در فرایند تخریب رنگدانه ها و تشکیل این محصولات سبز رنگ است. افزون بر هیدرولیز اسیدی سلولز، یون های مس نیز در محصولات تخریبی نقش یک کاتالیزور را در اکسیداسیون سلولز دارند و به این فرایند سرعت می بخشند. این موضوع در یکی از نمونه ها با روش جدید نشان دارکردن فلورسانسی همراه با تکنیک کروماتوگرافی ژلتراوا مشخص شد.