ارزیابی پراکنش و تخریب بیولوژیکی ناشی از فعالیت قارچ سفالوسپوریوم در نسخ کاغذی مجموعه کتابخانه و موزه ملی ملک

فعالیت قارچ ها از مهمترین عوامل تخریب بیولوژیکی آثار کاغذی در آرشیوها است. به همین علت، حذف این عوامل از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به رفتار مختلف قارچ ها نسبت به روش های درمان، لازمه انتخاب روش بهینه برخورد با اینگونه آثار، شناخت دقیق نوع قارچ موثر بر کاغذ، مکانیسم، شکل و شدت آسیب وارده به اثر است. ازاینرو، شناخت گونه های مختلف قارچ در آرشیوها و تاثیرات آن بر ویژگی های کاغذ، همواره از دغدغه های اصلی محققان و حفاظت گران این حیطه بوده است. مجموعه کتابخانه و موزه ملی ملک، به عنوان یکی از غنی ترین مجموعه های نسخ کاغذی ایران مطرح است. ارزیابی شناسنامه نسخ این مجموعه، نشان از فعالیت قارچها، در حدود 540 نسخه دارد. از جمله قارچ هایی که در بررسی آرشیوها گزارش شده است، قارچ سفالوسپوریوم است که شناخت تاثیرات آن بر ویژگی های کاغذ، از سوالات پیش روی این پژوهش است. ازاین رو در پژوهش حاضر آثار این مجموعه، با هدف ارزیابی پراکنش قارچ سفالوسپوریوم و تاثیرات مخرب آن بر ویژگی های بصری و ساختاری کاغذ، بررسی شدند. در این راستا پس از کشت نمونه ها و شناسایی جدایه ها و تعیین پراکنش این قارچ، آثار مبتلا به این جنس مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور، جهت ارزیابی تغییرات ساختاری، از آنالیز ATR-FTIR، SEM و EDS استفاده شد. نتایج گویای فعالیت قارچ سفالوسپوریوم در 5 درصد از نمونه های مورد بررسی بود. فعالیت این قارچ، ایجاد لکه های صورتی و قرمز تا قهوهای بر کاغذ، تخریب ساختار سلولزی کاغذ توسط آنزیم های سلولاز، آسیب به ویژگی های سطحی الیاف، فروشست بیولوژیکی ترکیبات معدنی کاغذ و درنتیجه، افت خصوصیات فیزیکی آن را درپی دارد.