آموزش و رشد اقتصادی در ایران: یک ارزیابی بنیادی از مسائل و چالش های نظری و روش شناسی

با توجه به ناسازگار ی های زیاد در پژوه شهای تجربی، تاثیرگذاری آموزش بر رشد اقتصادی در کشورهایی چون ایران مورد مناقشه جدی بوده است. هدف اصلی مقاله، واشکافی و ارزیابی بنیادی این مسئله اساسی حول سه محور کلیدی است: بازنمایی ابعاد و گستره رابطه آموزش و رشد اقتصادی و الزامات علمی فنی آن، ارزیابی پژوه شهای تجربی ایرانی از جهت مسائل و چال شهای مبتلا به نظری و رو ششناسی، و معرفی الگوی رشد اقتصادی مناسب در چارچوب نظریه رشد درو نزا؛ داده های مورد نیاز از منابع بانک مرکزی و مرکز آمار ایران برای دوره 1338-1389 استفاده شده است. یافت ه های ب هدس تآمده نشان می دهند که: 1(ابعاد و گستره آموزش و رشد اقتصادی بسیار وسیع است اما در پژوه شهای تجربی)ایران(تنها بخش کوچکی از آن پوشش داده شده است، 2(برآوردهای تجربی مربوط به تاثیر عوامل رشد اقتصادی، نسبت به ساختار الگو و نوع متغیر استفاد هشده، و نیز روش های مقابله با مشکلات اقتصادسنجی، بسیار حسا ساند و نتیجه ارزیاب ی ها را تغییر می دهند؛ و 3(از بین 11 الگوی براز ششده، تنها الگوی) 6(جدول) 5(مناس بترین برآوردها را فراهم می کند که با یافت ه های دیگران و انتظارات نظری همسو هستند. بر مبنای برآوردهای مذکور، سرمای هگذاری فیزیکی، سرمای هگذاری آموزشی، نرخ رشد جمعیت، استهلاک و تحولات فنی از عوامل اصلی رشد اقتصادی در ایران هستند؛ میزان تاثیر سرمای هگذاری آموزشی بر رشد اقتصادی در وضعیت پایدار، حدود دو برابر) 83 / 0 در مقابل 52 / 0(میزان تاثیر سرمای هگذاری فیزیکی برآورد شده است که ب هروشنی اهمیت راهبردی سرمای هگذاری آموزشی را از منظر سیاس تگذاری آشکار می کند.