مطالعه تخریب لرزه ای یک حجره خشتی در ارگ بم و ارائه طرح مرمت آن

پس از تخریب گسترده ارگ تاریخی بم در زلزله 5 دی 1382، مرمت ارگ براساس یک برنامه عملیاتی ده ساله آغاز شد. باتوجه به عدم وجود تجربیات و دانش کافی درباره مرمت و مقاومسازی سازه های خشتی- تاریخی در ایران و به دلیل ضرورت ارتقای دانش و کسب تجربه مرمت یک ساختار خشتی، مطالعه دلایل تخریب یک حجره خشتی در بازار ارگ دراثر زلزله و ارائه طرح مرمت و مقاوم سازی آن، به عنوان پروژهای مبنایی انجام شد. هدف اصلی این طرح مرمتی، بازگرداندن وضعیت حجره خشتی به شرایط قبل از زلزله و افزایش مقاومت آن دربرابر زلزله های آتی بود. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات از گونه کتابخانه ای و میدانی بود. پس از مطالعه مستندات موجود درباره تاریخ و معماری ارگ بم و حجره های بازار و تکنیک ها و مصالح بومی به کاررفته در ساخت آن، در یک کار میدانی و کارگاهی وسیع مستندسازی، آسیب شناسی و آسیب نگاری انجام شد. برمبنای منشورهای مرمت بناهای تاریخی، طرح مقاوم سازی و مرمت پیشنهاد و با استفاده از نرم افزار ANSYS مدلسازی گردید. نتایج حاصل از مطالعات، بیانگر عملکرد ضعیف سازه موجود در زلزله های آینده و ایجاد خسارات مشابه درصورت مرمت نمودن بدون مقاوم سازی آن بود. تحلیلها نشان داد، میتوان با قراردادن تعدادی عناصر تقویت کننده چوبی در گوشه دیوارها و لبه بازشوها و اتصال افقی آنها به تراز سقف که روشی است با حداقل مداخله و نیز برگشت پذیر، رفتار سازه را به مقدار زیادی بهبود بخشید و خسارات وارده بر سازه خشتی را در زلزله های آتی ازبین برد. همچنین توسط پیبندی و در مواردی بازسازی های جزئی، تزریق دوغاب و بازسازی اتصالات ازبین رفته، میتوان بنا را به وضعیت مقاومتر از قبل از وقوع زلزله برگرداند به طوریکه، درآینده دربرابر زلزله مقاومت قابل قبولی را از خود نشان دهد.