شناسایی ملات های باستانی پل شاپوری خرم آباد و امکان سنجی استفاده از آن در مرمت پل از طریق روش های آزمایشگاهی

پل شاپوری (طاق پیل اشکسته)، از آثار به جای مانده از دوران ساسانی در جنوب شهر خرم آباد مرکز استان لرستان است.
گذر زمان و عوامل طبیعی باعث رساندن آسیب های بسیار به این پل عظیم باستانی شده به طوریکه، سازه آن وحدت و یکپارچگی خود را ازدست داده و مرمت آن را ضرورتی اجتناب ناپذیر کرده است. از مسئله های مهم در مرمت این پل، استفاده از ملات مناسب است. برای دست یافتن به چنین موقعیتی، ابتدا باید به این سوالها پاسخ داد که ملات اصیل مورداستفاده در این پل چیست. آیا میتوان این ملات را بازسازی نموده و در مرمت پل آن را به کاربرد. هدف این پژوهش، شناسایی ملاتهای این پل و امکان سنجی استفاده از ملات اصیل آن به جای ملاتهای نوین جهت مرمت است. برای دستیابی به این هدف، ابتدا نمونه هایی از ملات پل در قسمتهای مختلف مانند: پی، پایه و عرشه انتخاب و با دقت برداشت شدند.
از نمونه های برداشت شده، آنالیزXRD و XRF به عمل آمد. بررسی نتایج، ملات مورداستفاده در پایه های پل را ملات گچ نیم پخته- نیمکوب، ملات به کاررفته در پی پل را ملات آهکی و ملات مورداستفاده در اندود عرشه را ترکیب آهک و خاکستر نشان داد. سپس از ملات گچ نیم پخته- نیمکوب بازتولیدشده آنالیز XRD و آزمایشات مکانیکی به عمل آمد و با ملات موجود پل مقایسه شد. نتیجه این آزمایش ها نشان دادند، ملات گچ نیم پخته- نیمکوب یک ملات زودگیر و از مقاومت فشاری و کششی مناسبی برخوردار است. این ملات، هنگامی که درمعرض رطوبت قرار می گیرد، مقاومت کششی و فشاری آن افزایش پیدا میکند. باتوجه به این نتایج و ماندگاری این ملات بیش از هزار و چهارصد سال روی پل شاپوری، استفاده از آن برای مرمت پل توصیه میشود.