بررسی نگاره «بر دار کردن منصور حلاج» با رویکرد شمایل شناسانه در نسخه ای از مجالس العشاق شیرا زعهد صفوی

هدف از این مقاله دستیابی به معانی عمیق نهفته در یک نگاره از نسخه مجالس العشاق شیراز عهد صفوی با موضوع بر دار کشیدن منصور حلاج و از طریق رویکرد شمای لشناسی اروین پانوفسکی است. به اعتقاد پانوفسکی به منظور بازشناسی معانی نهفته آثار هنری، در نظر گرفتن ارتباط میان جزئیات اثر هنری با کلیات فرهنگ و جامعه ای که اثر در آن شکل گرفته امری ضروری است. بدین جهت، بیان مسئله در این مقاله شناسایی نسبت میان عناصر تصویری نگاره منتخب این مقاله با عوامل تاثیرگذار بر آن از جمله زندگی و عقاید منصور حلاج، شیراز به عنوان بستر اجتماعی و فرهنگی خلق اثر و نیز فضای فکری و اعتقادی دوره صفویه بوده است. روش تحقیق مقاله، توصیفی- تحلیلی و داده های فرهنگی، مذهبی، اجتماعی، تاریخی و عرفانی مرتبط با نگاره از طریق منابع کتابخانه ای و نیز فضای مجازی جمع آوری شده است. مهمترین نتایج به دست آمده در این تحقیق نشان می دهد که شهر شیراز که خود از مراکز مهم دین زرتشتی پیش از اسلام به حساب می آمد به عنوان عنصر پیوند دهنده افکار و اندیشه های دوران قبل و بعد از اسلام، در این نگاره تاثیرگذار بوده است. همچنین ب هنظر می رسد که نسبت میان عناصر تصویری و افکار و عقاید حلاج به واسطه اشراف نگارگر بر اندیشه های صوفیانه با مهارت کاملی به نمایش گذاشته شده است. از سوی دیگر نمودهای فکری و اعتقادی دوران حاکمیت دودمان صفوی در این نگاره بازشناخته شد.