بازخوانی مفهوم ربا در قرآن کریم بر پایه روش معناشناسی ساخت گرا

در طول تاریخ جهان اسلام، بحثهای فراوانی پیرامون مفهوم «ربا» میان طیفهای گوناگونی از اندیشمندان از جمله مفسران، فقها، و اخیرا اقتصاددانان دنبال شده، و بااینحال، تلاش چندانی به منظور بازنمودن تصویری واضح از ربای رایج در جامعه عصر نزول با تکیه بر شواهد تاریخی صورت نگرفته است. مطالعه در این باب می تواند بستری مساعد برای فهم صحیح موضوع حکم فقهی «ربا» فراهم آورد. در مطالعه پیش رو برای نخستین بار این مفهوم با بهره گیری از دانش معناشناسی، و رویکرد معناشناسی ساخت گرا کاویده می شود. فرضیه بنیادین این مطالعه آن است که در قرآن کریم از دو گونه ربای متفاوت و نه یک گونه ربا سخن رفته است که با یکدیگر تفاوت بسیار دارند. آن گونه از ربا که بر پایه دهش از روی میل و خواست درونی شکل گرفته، تحریم نشده، و به عکس، نوع دوم که گرفتنی از روی قهر و غلبه است، افزون بر آن که تحریم گردیده، نوعی اعلان جنگ با خدا و رسول او تلقی شده است.