منشا نقش مار در مواد فرهنگی هزاره سوم پیش از میلاد جنوب شرق ایران؛ نشانه ای از ارتباط با عیلام و میان رودان

مقوله ارتباطات حوزه جنوب شرق ایران با دشت شوش و میان رودان در هزاره سوم پیش از میلاد که دوره شکوفایی محوطه های جنوب شرق ایران است، یکی از بحث برانگیز ترین جنبه های باستان شناسی این منطقه به شمار می آید. به نظر می رسد با تغییراتی که در ساختار محوطه های میان رودان، دشت شوش و جنوب شرق ایران از نیمه دوم هزاره چهارم به این سو رخ داد و در هزاره سوم موجب شد بازرگانی در مناطق دوردست سراسر آسیای غربی شکل گیرد، این محوطه ها بیش از پیش به یکدیگر مرتبط شدند. نوشتار پیش رو می کوشد تا با مطالعه نقش مار بر روی مواد باستان شناختی، به عنوان یکی از نقوش رایج در سراسر فلات ایران، به ویژه با تمرکز بر حوزه جنوب شرق ایران، به یکی از وجوه این ارتباط گسترده بپردازد. در واقع، تلاش نوشتار حاضر این است که انتقال باورها و مضامین، افزون بر انتقال مواد فرهنگی، در این زنجیره گسترده تبادل کالا مطالعه شود. آنچه مشخص است این است که در طی هزاره سوم پیش از میلاد به همراه کالاهای مبادلاتی، باورها و مضامین اساطیری، همانند نقش مایه مار نیز جابه جا می شده است.