درس ها و آموزه های حقوقی استفاده از زور: مطالعه موردی عملیات آمریکا علیه عراق

استفاده از زور علیه عراق طی دهه گذشته، توسعه برخی از قوانین بین المللی را در پی داشت که از آن میان می توان به موارد زیر اشاره کرد: اعطای مجوز اعمال زور از سوی شورای امنیت تحت فصل هفتم منشور ملل متحد و محدودیت های اعمال شده بر چنین مجوزی؛ امکان تفویض اختیار ضمنی اعمال زور از سوی آن شورا و نیز تاکید بر حوزه دفاع از خود هم به عنوان توجیهی برای استفاده از زور در ایجاد مناطق ممنوعه پروازی و هم به عنوان توجیهی به منظور مقابله با تروریسم. عملیات توفان صحرا سرآغاز دوره جدیدی برای سازمان ملل بوده است. این عملیات برای شورای امنیت به صورت یک هنجار درآمده و این شورا در وضعیت های متعدد برای اعمال زور نسبت به دولت های عضو با استناد به فصل هفتم منشور ملل متحد از آن پیروی نموده است. در مقابل، اقدامات مکرر ایالات متحده آمریکا و انگلیس علیه عراق برای تحمیل مناطق ممنوعه پروازی باعث شده است تا اختلافات عمیقی در میان دولت های عضو به وجود آید. اصرار ایالات متحده آمریکا و انگلیس در خصوص تفویض اختیار ضمنی اعمال زور از سوی شورای امنیت، توجیه استفاده از زور برای مداخله بشردوستانه و همچنین نقض اساسی آتش بس توسط عراق، انزوای روزافزون این دو کشور را در پی داشت. مجموعه ای از این مباحث و استدلال ها در مورد عمل ناتو در کوزوو مطرح شده و به طرز شگفتانگیزی این پرسش به میان آمده است که اقدامات نظامی علیه عراق را تا چه میزان می توان به مثابه یک رویه تلقی نمود.