مطالعه موقعیت میدان روشنفکری ایران و موضع آن در قبال فرآیند دموکراتیک شدن فرهنگ از انقلاب اسلامی تا 1376

هدف این مقاله بررسی موقعیت میدان روشنفکری و موضع آن در مواجهه با فرآیند دموکراتیزه شدن فرهنگ در سطوح فرمال و محتوایی و نوع این رابطه براساس میانجی گری میدان طبقات اجتماعی و میدان قدرت است. بدین منظور از نظریه میدان های بوردیو به عنوان چارچوب مفهومی و برخی شاخص های دموکراتیزه شدن فرهنگ از منظر کارل مانهایم استفاده شده است. لذا ابتدا ویژگی های میادین قدرت، روشنفکری و طبقات اجتماعی توصیف شده است و همچنین زیرمیدان ادبیات به مثابه میدان شاهد برای پیگیری تحولات دموکراتیک یا غیردموکراتیک مورد بررسی قرار می گیرد. برای پیگیری و دستیابی به مختصات این میادین روش مطالعه اسنادی -کتابخانه ای و راهبرد نمونه گیری هدفمند یا معیار محور اتخاذ گردید. در پایان، تبیین مختصات و ویژگی های میادین مذکور به صورت مناسبات دوتایی انجام می شود. بر مبنای این تبیین می توان گفت: میدان روشنفکری در مواجهه با پدیده دموکراتیزه شدن فرهنگ دچار انفعال و عدم تاثیرگذاری شده و چه بسا نوعی سردرگمی در قالب گفتمان های روشنفکری دیده می شود که نتیجه عدم ایجاد تقابل قطب های دولت مدار و مستقل و لذا چیرگی ساختاری ساحت دولت-سیاست است. بدین دلیل خود میدان روشنفکری نه تنها از لحاظ تاثیر ایجابی دچار شکست می شود بلکه ویژگی های قطب بندی، تمایز و هویت یابی دموکراتیک را هم درونی نمی سازد.