ارزیابی مقاومت نسبی توتون نسبت به ویروس Y سیب زمینی با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره (SSR)

توتون، یکی از گیاهان مهم صنعتی است که در اقتصاد و درآمد کشورهای تولیدکننده نقش بسیار مهمی دارد. Potato Virus Y یکی از مهم ترین بیماری های ویروسی خسارت زا روی توتون است و باعث کاهش کمیت و کیفیت محصول توتون می گردد. ویروس Y سیب زمینی (PVY) متعلق به جنس Potyvirus است که گیاهان خانواده سولاناسه مانند سیب زمینی، توتون و گوجه فرنگی را آلوده می کند. موثرترین و بهترین روش برای کاهش خسارت این ویروس، اصلاح ارقام مقاوم یا متحمل نسبت به این ویروس است. نشانگرهای DNA پیوسته با ژن های مقاومت و دارای چندشکلی زیاد، مانند نشانگرهای SSR می توانند در تسریع برنامه های اصلاح ارقام مقاوم مفید باشند. این تحقیق به منظور ارزیابی مقاومت نسبی توتون نسبت به بیماری ویروس Yسیب زمینی با استفاده از نشانگرهای SSR اجرا شد. جهت اجرای این تحقیق رقم VAMمقاوم به ویروس PVY با رقم K326 حساس به این بیماری تلاقی داده شد. تلاقی اولیه در سال 1389 انجام شد، در سال1390 بذور F1 کشت شده و بذور F2 به دست آمده بود. بذور F2 حاصل در سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش توتون تیرتاش کشت شدند. در طول دوره رشد، عملیات زراعی لازم به موقع انجام پذیرفت و ارزیابی مزرعه ای (مورفولوژیکی) از نظر علائم آلودگی به بیماری PVY از بین گیاهان کشت شده در مزرعه هر دو هفته یک بار صورت گرفت. سپس، گیاهان F2 به دست آمده با جدایه خالص سازی شده سویه O ویروس PVY مایه زنی شدند. در ادامه کار از تعداد 10 بوته متحمل و 10 بوته حساس، براساس علایم مزرعه ای نمونه برگ تهیه گردید. روی این نمونه ها برای تایید مقاومت و حساسیت به PVY آزمون الایزا انجام شد و براساس نتایج الایزا ژنوتیپ های حساس و مقاوم شناسایی شدند. DNA ی مربوط به بوته های والد حساس و مقاوم به بیماریPVY به طور جداگانه به روش دلاپورتا استخراج شده و جهت تهیه نمونه های بالک (توده) حساس و مقاوم، DNA ی نمونه های حساس با یکدیگر و DNA ی نمونه های مقاوم با هم مخلوط شدند. در ادامه100 جفت آغازگر SSR انتخابی روی دو رقم والدینی تست شد. نتایج نشان داد که از بین 100 جفت آغازگر مورد استفاده در این تحقیق، 28 جفت آغازگر توانستند الگوی نواربندی متفاوتی را برای هر نشانگر در بین والدین مقاوم و حساس به PVY نشان دهند. در مرحله بعد این 28 نشانگر بر روی بالک حساس و مقاوم تست شد تا نشانگر پیوسته با ژن مقاومت شناسایی گردد. مشخص شد که 3 نشانگر SSR (PT30002)، (PT20165)، (PT20357) دارای بیشترین چندشکلی بوده و می توانند به عنوان نشانگر پیوسته به ژن مقاومت به بیماری PVY در برنامه های اصلاحی توتون مدنظر قرار گیرند.