ارزیابی توان اکوتوریسم شهرستان بیرجند بر اساس طراحی سناریو و الگوریتم Fuzzy_OWA

مقاله حاضر، کاربرد ارزیابی چند معیاره را برای آنالیز تناسب اراضی شهرستان بیرجند که با وسعتی حدود 394900 هکتار، در مرکز استان خراسان جنوبی واقع شده است، نشان می دهد. شهرستان بیرجند که از سال 1383 مرکز استان خراسان جنوبی شده است، به عنوان مرکز تمرکز جمعیتی استان دارای پتانسیل های مناسب جهت توسعه کاربری گردشگری است که تاکنون کاری درخور برای آن انجام نشده است. فعالیت های گردشگری بدون برنامه ریزی و مدیریت صحیح، می تواند بر کیفیت و ویژگی های مناطق گردشگری اثر منفی داشته باشد. بنابراین، در این راستا نیاز به ارزیابی توان و برنامه ریزی صحیح و اصولی بر مبنای توسعه پایدار ضروری است. برای دست یابی به این هدف اولین گام آنالیز تناسب زمین است، زیرا یک مکان یابی مناسب، محصول یک آنالیز تناسب صحیح می باشد. در این تحقیق، پارامترهایی مانند: شیب، جهت، خاک، کاربری اراضی، فاصله از بناهای تاریخی، فاصله از منابع آبی، فاصله از جاده، فاصله از مراکز شهری و روستایی به کار گرفته شدند و با استفاده از مدل WLC و AHP ترکیب و بر طبق مدل OWA و کمیت سنج های فازی با یکدیگر تجمیع شدند. در نقشه های نهایی تناسب به دست آمده برای کمیت سنج های فازی که شامل 7 سناریو (حداقل یکی، اندکی، اغلب، نصف، اکثرا، تقریبا همگی و همگی) مقدار دقت کلی در مقایسه با روش WLC به ترتیب 68/78، 88/78، 64/81، 97/85، 52/90، 95/81 و 26/76 درصد به دست آمد. با توجه به توان های محیطی منطقه، پهنه های دارای قابلیت اکوتوریسم در هفت سناریوی مورد اشاره تعیین شدند. سناریوهای اول و هفتم به دلیل این که در انتخاب مکان مساعد حالت بیشینه و کمینه دارند، نسبت به سایر سناریوها دقت کمتری دارند. نتایج ارزیابی نشان می دهد که روش OWA منطبق بر کمیت سنج فازی Many (سناریوی پنجم) بیشترین دقت (52/90%) را دارد، بهترین نتیجه را دارا می باشد. در این سناریو، به ترتیب 22472، 49697، 79704، 87651 و 35789 هکتار از مساحت محدوده مورد مطالعه در کلاس های بسیار نامناسب، نامناسب، متوسط، مناسب و بسیار مناسب قرار دارد. بنابراین، محدوده مورد مطالعه برای اکوتوریسم به نسبت مناسب است. بر اساس یافته های این پژوهش، با توجه به وجود مفهوم جدیدی در مدل OWA به نام وزن های ترتیبی این روش انعطاف پذیری و پتانسیل بالایی در مدل سازی مسایل پیچیده تصمیم گیری دارد.