عوامل زمینه ساز پایبندی به اخلاق پژوهش در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی؛ مورد دانشگاه تبریز

در عصر حاضر اخلاق مفهومی کلیدی به شمار می رود. پیشرفت فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی بر تمام حوزه های زندگی بشر تاثیر داشته است و زندگی حرفه ای اخلاقی کنشگران دانشگاهی در میادین علمی از این تحولات مستثنا نیست. افزایش کاربرد اینترنت و فضای سایبر در پژوهشهای آکادمیک توجه اندیشمندان را به مفاهیم نوظهوری چون اخلاق کامپیوتر، اخلاق ترجمه، اخلاق دانش و مهم تر از همه اخلاق پژوهش معطوف کرده است. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل زمینه ساز پایبندی به اخلاق پژوهش و روش پژوهش کیفی با تاکید بر رویکرد نظریه داده بنیاد بود. مشارکت کنندگان این پژوهش 12 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز (در سال1393) بودند. در این پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند و از استراتژی موردهای بحرانی استفاده شد. داده ها با استفاده از روش مصاحبه با تعیین وقت قبلی و با تاکید بر محرمانه بودن اطلاعات فردی دانشجویان گردآوری شد. سوالات محوری این پژوهش عبارت بودند از: عوامل موثر بر پایبند نبودن به اخلاق پژوهش کدام اند؟ پیامدهای پایبند نبودن به اخلاق پژوهش چیست؟ چه باید کرد(استراتژی ها)؟ در این پژوهش با تاکید بر رویه های نظام مند و تحلیلی تر استرواس و کوربین، داده های مصاحبه در سه مرحله (کدگذاری باز، محوری و گزینشی) تحلیل و اعتبار تحقیق از طریق روش های کسب اطلاعات دقیق موازی، کنترل اعضا و خود بازبینی محقق احراز شد. یافته ها نشان داد که عوامل فردی (کامروایی ارتجالی، نگرش ابزاری به پژوهش و دینداری پژوهشگران) و ساختاری (جامعه پذیری آموزشی ناقص، برخوردار نبودن از رفاه مادی، برخوردار نبودن از رفاه غیر مادی، فشار هنجاری جامعه، یادگیری اجتماعی، کمیت محوری در آموزش عالی، نظارت روشمند ضعیف و نگرش منفی جامعه و جامعه علمی به دانشجو) و مشوق پیروی نکردن از معیارهای اخلاق پژوهش است و دوکسا سروری(عادی شدن) بی هنجاری علمی به عنوان هسته مرکزی مکشوف شد.