نامه به سردبیر: هافستی روشی برای ارزیابی دانشجویان در المپیاد علمی علوم پزشکی

در دانشگاه های علوم پزشکی کشور، تعیین استاندارد آزمون با متدولوژی علمی اکثرا به صورت قراردادی و نمره ثابت 10 یا 12 در نظر گرفته می شود. در حالی که برای برقراری عدالت آموزشی باید حد نصاب قبولی هر آزمون برای همان آزمون تعیین شود. روش های مختلف علمی برای تعیین استاندارد وجود دارد، نکته حائز اهمیت آن است که قضاوت هایی که صورت می گیرد از یک طرف بایستی با کم ترین خطا و هزینه و لطمه به دانشجو همراه باشد و از طرفی با آسان گیری همراه نشود تا گیرندگان خدمت در جامعه متضرر نشوند(1). یکی از روش های استاندارد آزمون روش هافستی است. نویسندگان، نحوه ارزیابی دانشجویان در هفتمین المپیاد علمی دانشجویان علوم پزشکی کشور در سال 1394 با روش هافستی جهت تخصیص مدال را فرصتی غنیمت شمرده تا به معرفی این روش بپردازند.
روش هافستی شیوه ای تعدیل یافته و از جمله رایج ترین روش های توافقی تعیین استاندارد آزمون(2) و دارای استاندارد نسبی و هنجار محور است(3) که در آن هم درصد مردودی و هم نمره قبولی افراد مرزی در آزمون از جمله معیارهای قضاوت محسوب می شود. در حقیقت نتیجه نهایی محصول مصالحه بین این دو قضاوت است(2). روش توافقی هافستی در سال 1983 به عنوان رویکردی نوآورانه برای رسیدگی به مشکلات عملی از معیارهای متضاد و هنجار محور به وجود آمد. این رویکرد هم مانند سایر روش های استاندارد با تعیین هدف، بکارگیری، انتخاب و آموزش شرکت کنندگان شروع می شود و شرکت کنندگان از انتظارات داوران آگاهی می یابند. داوران نیاز به این دارند که شرکت کنندگان به چهار سوال که برای اولین بار آن را امتحان داده اند پاسخ دهند. دو تا از سوالات مطرح شده در سطح قابل قبول دانش است که با نماد K نشان داده می شود و دو سوال دیگر بر میزان شکست در آزمون تمرکز دارد که با نماد F نشان داده می شود. چهار سوال پرسیده شده از شرکت کنندگان به قرار زیر است:-بالاترین درصد نمره صحیح برش شده قابل قبول چند است؟ حتی اگر همه آزمودنی ها آن را به دست آورند این مقدار، برآورد شرکت کنندگان از حداکثر سطح آگاهی که ازمودنی ها به آن نیاز دارند، می باشد که با نماد k max نشان داده می شود.
- پایین ترین درصد نمره صحیح برش شده قابل قبول چند است؟ حتی اگر هیچ یک ازمودنی ها آن را به دست نیاورند. این مقدار، نشانه قضاوت شرکت کنندگان از حداقل سطح آگاهی که ازمودنی ها به آن نیاز دارند که با نماد k min نشان داده می شود.
- بالاترین درصد نمره شکست برش شده قابل قبول چند است؟ این مقدار، نشانه قضاوت شرکت کنندگان از بالاترین درصد شکست از آزمودنی هاست که می تواند ه دست اید که با نماد f max نشان داده می شود.
-پایین ترین میزان شکست قابل قبول چند است؟ این مقدار نشانه قضاوت شرکت کنندگان از پایین ترین درصد شکست از آزمودنی هاست که می تواند بدست اید که با نماد f min نشان داده می شود.
شرکت کنندگان باید بدانند تمام این مقادیر بین 0 تا 100 است. میانگین مقدار پاسخ به سوالات در همه شرکت کنندگان محاسبه خواهد شد(4و5) سپس یک منحنی تجمعی از داده های آزمون در چهار مورد قضاوت شده که در مورد بالاترین و پایین ترین نمرات قبولی و بالاترین و پایین ترین نرخ مردودی است، ایجاد می شود. از حاصل ترسیم و اتصال این چهار ارزش، مستطیلی ایجاد می شود که پس از ترسیم قطر این چهار ضلعی، از تقاطع این قطر با منحنی عملکرد شرکت کنندگان در آزمون، استاندارد آزمون نقطه ای به دست می آید به عبارت دیگر این نقطه پایین ترین حد دریافت کنندگان مدال را هم در نمره و هم تعداد نشان می دهد(2).
با توجه به این که چنین روش ارزشیابی برای اولین بار در المپیاد علمی دانشجویان علوم پزشکی استفاده شده است از لحاظ نوآوری در ارزشیابی المپیاد دانشجویی قابل ستایش است. به نظر می رسد با توجه به تحولاتی که در سال های اخیر در شیوه های تدریس و ارزیابی روی داده است، علاوه بر اجرای برنامه های توانمندسازی جاری در دانشگاه ها برای اعضای هیات علمی، ضروری است تا شیوه های متنوع تعیین نمره قبولی (از قبیل بیوک، آنگوف، هافستی) نیز آموزش داده شود، ضمن این که فراگیران علوم پزشکی نیز بایستی با این شیوه ها آشنا شوند. این امر در خصوص آزمون های رقابتی کشوری از اهمیت دوچندانی برخوردار خواهد بود و سبب شفاف سازی و کاهش استرس شرکت کنندگان در آزمون خواهد شد.