ارزیابی عملکرد دانه ارقام و لاین های امیدبخش سورگوم دانه ای [Sorghum bicolor (L.) Moench] با استفاده از شاخص های تحمل به تنش خشکی

به منظور بررسی تحمل به خشکی ارقام و لاین های امید بخش سورگوم دانه ای، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در دو سال 1392 و 1393 اجرا شد. تیمار آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح آبیاری معمول یا بدون تنش (آبیاری بعد از 60 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A)، تنش ملایم (آبیاری معمول تا زمان گل دهی و بعد از گل دهی آبیاری بعد از 120 میلی متر تبخیر از سطح تشتک) و تنش شدید (قطع آبیاری بعد از گل دهی) و ژنوتیپ ها به عنوان عامل فرعی در پنج سطح شامل ارقام کیمیا و سپیده و لاین های امیدبخش KGS15، KGS23 و KGS32 بودند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد وزن علوفه تر، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در سطوح مختلف آبیاری و همچنین ارقام و لاین ها از نظر تمام صفات در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی دار داشتند. براساس شاخص های تحمل به تنش (STI) و میانگین هندسی بهره وری (GMP)، لاین KGS23 و رقم کیمیا در کلیه شرایط آبیاری عملکرد دانه بالاتر از میانگین داشتند. این دو ژنوتیپ با بالاترین مقدار STI در نمودار بای پلات در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت به خشکی پایین قرار گرفتند. نتایج حاصله از نمودار چند متغییره بای پلات و همبستگی شاخص ها با عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش نشان داد شاخص های M P ،GMP و STI نسبت به سایر شاخص ها در پیش بینی عملکرد از اهمیت بالایی برخودار بودند و با این شاخص ها می توان ژنوتیپ های متحمل را بهترگزینش کرد.