اثربخشی بازی درمانی گروهی بر ارتباط کودکان 5 تا 8 سال مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا

یکی از ملاک های تشخیصی اختلال اتیسم، آسیب به مهارت های ارتباطی فرد است که مشکلاتی را در فراگیری مهارت های زبانی و گفتاری به وجود می آورد. امروزه استفاده از بازی درمانی با هدف حمایت از کودکان با اختلال اتیسم رواج یافته است. بازی درمانی رویکردی فعال است که به کودک اجازه می دهد تا احساسات هشیار و ناهشیار خود را به واسطه بازی آشکار کند. این مطالعه با هدف تعیین اثربخشی بازی درمانی گروهی بر ارتباط کودکان 5 تا 8 سال مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا انجام شد.
پژوهش حاضر مطالعه ای آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با یک گروه کنترل بود. از جامعه آماری کودکان پسر 5 تا 8 ساله مبتلا به اختلال اتیسم، 12 کودک مراجعه کننده به بنیاد خیریه کودکان اتیسم در سال 1392، به شیوه هدفمند انتخاب شدند. معیارهای ورود کودکان به مطالعه شامل این نکات بود: تشخیص اختلال اتیسم با عملکرد بالا، باسوادبودن والدین برای تکمیل پرسش نامه، مبتلانبودن کودک به اختلال های بینایی و شنوایی و جسمی حرکتی مانند فلج مغزی و حضورنداشتن در جلسات مداخله بازی درمانی مشابه به طورهم زمان. کودکان به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 6 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش افزون بر خدمات آموزشی بنیاد خیریه (شرکت در جلسات کاردرمانی ذهنی و جسمی و گفتاردرمانی)، در 20 جلسه 45 تا 60 دقیقه ای (3 جلسه در هفته) بازی درمانی گروهی شرکت کردند؛ ولی گروه کنترل فقط خدمات آموزشی و درمانی روزانه بنیاد خیریه را دریافت کردند. افراد هر دو گروه از نظر مهارت های ارتباطی قبل و بعد از بازی درمانی گروهی و 2 ماه پس از آن، با استفاده از مقیاس رتبه بندی اوتیسم گیلیام (گارس) ارزیابی شدند. داده های به دست آمده از مرحله پیش آزمون و پس آزمون با استفاده از تحلیل کوواریانس تجزیه وتحلیل شد. به منظور بررسی پایداری اثر مداخله (2 ماه پس از آخرین جلسه بازی درمانی) آزمون اندازه گیری مکرر به کار رفت.
نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که بازی درمانی گروهی بر ارتباط کودکان مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا تاثیر معنادار می گذارد. همچنین نتایج آزمون اندازه گیری مکرر بیانگر آن بود که این تاثیر پس از 2 ماه پیگیری باقی می ماند (001/0>P).
از پژوهش حاضر نتیجه گرفته می شود که بازی درمانی گروهی به عنوان فعالیتی با قابلیت انطباق پذیری درخور توجه، نوعی وسیله برای درک و برقراری ارتباط با کودک به شمار می رود و نتایجی از این دست را در کودک به دنبال دارد: 1. در برقراری ارتباط با دیگران از نمادهای غیرکلامی استفاده کند؛ 2. ادراکش را گسترش دهد؛ 3. اضطراب کمتری را تجربه کند؛ 4. با کاوش درزمینه تعارض های پیرامون خود احساسات خود را بروز دهد؛ 5. خلا بزرگ بین تجارب و ادراک خود را برطرف کند و از این طریق بتواند به بینش و حل مسئله دست یابد. در بازی درمانی گروهی کودک شیوه همکاری و تبادل با دیگران و رعایت حقوق آن ها را می آموزد و طبیعی به نظر می رسد که کودک بتواند در مقابل کمک خواهی دیگران پاسخگو باشد و به هنگام بروز مشکلات در حین بازی، بردباری و صبوری نشان دهد و از این طریق، مهارت ارتباط را در خود ارتقا بخشد. بنابراین بازی به عنوان یک روش آموزشی و درمانی مناسب برای ارتقای مهارت های ارتباطی کودکان با اختلال اتیسم به شمار می رود.