بوطیقای فضا در غزلهای روایی عطار

عطار از نخستین شاعرانی است که به صورت جدی در غزل روایت پردازی کرده است. طرح روایت در این دسته از غزلیات تنها وجه یا قالب ادبی نیست، بلکه ساختاری معرفت شناختی دارد. عطار در طرح این روایت ها و پیشبرد فرآیند معناسازی در آن، به نحو موثری از فضای دلالی حاکم بر اشعار بهره می برد. در این غزلیات فضا عنصر پس زمینه ای ساده محسوب نمی شود؛ بلکه بر کل روایت سایه افکنده است. بررسی غزل روایت های عطار نشان می دهد فضای حاکم بر آنها ارتباط مستقیمی با ادراک و احساس شخصیت ها دارد و براین اساس شکل گیری فضا مراحلی را طی می کند. تمرکز بر دگرگونی، بارزترین ویژگی فضا در این نوع غزل هاست که به بسط فضا می انجامد. علاوه براین، فضا در این اشعار ابعاد مختلفی دارد که در این پژوهش با ارائه طرحی به سه جنبه تقسیم می شود: 1 اجتماعی، 2 فردی، 3 نمادین. هرکدام از این فضاها در تعامل با فضای دیگر قراردارد و به این ترتیب در فضایی واحد و منسجم با هم متحد می شوند. نظر به گوناگونی ابعاد فضا در غزل های روایی عطار و نبود الگویی کارآمد برای بررسی روایت های مشابه، مقاله حاضر بر آن است که ضمن بررسی و تحلیل فضای اشعار، بنیان های معرفت شناختی آن را واکاوی و الگویی برای تحلیل فضا در این دسته از اشعار ارائه کند.