بررسی ناپایداری معماری دوره غزنوی با تکیه بر تاریخ بیهقی

هرچه در تاریخ معماری به عقب می رویم، مستندات کالبدی کمتر می شوند؛ سقف ها فرو می ریزند، دیوارها محو و شالوده ها طعمه گذشت روزگار می شوند. هرچند از موجودیت مادی بعضی از بناها اثری به جانمی ماند، این بناها به کلی نابود نمی شوند و در مستندات مکتوب پایدار می مانند. از دوره های تاریخ معماری ایران که امروز آثار بسیارکمی از آن باقی مانده است، دوره غزنویان است؛ باوجوداین، مستندات مکتوب بسیاری از این دوره به دست ما رسیده است که می تواند تا حدی کمبود داده های فیزیکی را جبران کند؛ مانند دیوان شاعران، سفرنامه ها و تاریخ نگاری ها. دراین میان، تاریخ بیهقی نوشته ابوالفضل بیهقی به دلیل شیوه منحصربه فرد تاریخ نگاری آن و همچنین ویژگی های ادبی ارزشمند، اهمیت ویژه ای دارد. پرسش مهمی که درباره معماری عصر غزنوی مطرح می شود این است که چرا از دوره های قبل و بعد از غزنویان آثار معماری زیادی باقی مانده است، اما آثار این دوره مهم تاریخی از صفحه روزگار محو شده اند؟ مقاله پیش رو با بررسی نکته های زبانی و ادبی در تاریخ بیهقی و مقایسه آنها با کاربردهای مشابه در فارسی معاصر، به دنبال پاسخ این پرسش است که آیا می توان در متن تاریخ بیهقی شواهدی یافت که پایدارنماندن این بناها را توجیه کند؟