جابه جایی و تداوم اساطیر در قالب کرامات صوفیان

اسطوره ها نیرومند و پایدار هستند، می توانند با تغییر شکل در سخت ترین شرایط نیز به حیات خود ادامه دهند و در قالبی دیگر زنده و فعال بر جای بمانند. بسیاری از مسائل تصوف نظیر آداب و رسوم، قصه ها و داستان های متون ادبی عرفانی، از اسطوره گرفته شده اند یا اسطوره در آنها به گونه ای تاثیر نهاده است. وجود اساطیر کهن در برخی آداب صوفیه، نشانه سازواری و انسجام این اندیشه ها با تعالیم صوفیه است. به منظور تبیین سازواری اسطوره با مباحث عرفانی، کارکرد و شیوه های تداوم آن را در متون عرفانی زبان فارسی تا پایان قرن هشتم بررسی کرده ایم. نتیجه این پژوهش نشان می دهد اندیشه های اسطوره ای؛ نظیر نجات بخشی، اشه و تقدس عناصر آب و آتش، متناسب با چارچوب اندیشه های عرفانی، در قالب کرامات صوفیان به حیات خود ادامه داده اند. ساختار کتب مقامات عرفا نیز مبتنی بر اسطوره نجات بخشی است. آیین های آشناسازی نیز به صورت گذر آزمونی صوفیان از آب یا آتش و در قالب کرامت جابه جا شده است. اهمیت پیر، قطب و ابدال نیز شکلی از جابه جایی اسطوره در قالب کرامات است.