ارزیابی آثار اقتصادی- مالی پرورش ماهی در شالیزار (مطالعه موردی: شهرستان های فومن، آستانه اشرفیه و رشت در استان گیلان)

کمبود منابع طبیعی و نگرانی های تامین غذای جمعیت رو به افزایش کره زمین، استفاده بهینه از منابع جهت تامین امنیت غذایی را الزامی می کند. به منظور مطالعه آثار اقتصادی- مالی تولید هم زمان برنج و ماهی در شرایط شالیزار، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سه شهرستان رشت، آستانه اشرفیه و فومن اجرا شد. عامل اصلی در دو سطح شامل مزرعه با کشت ماهی و مزرعه بدون کشت ماهی و عامل فرعی در شش سطح شامل سه رقم برنج بومی هاشمی، حسن سرایی و حسنی و سه رقم اصلاح شده خزر، درفک و هیبرید بهار یک بود. هم زمان با نشاکاری برنج، اقدام به رهاسازی بچه ماهی هایی به وزن حدود 30 تا70 گرم از انواع کپور معمولی، آمور، فیتوفاک و بیگ هد دراستخر شد. حدود 30-25 روز پس از نشاکاری با برداشتن مرز موقت و بالا آوردن آهسته سطح آب مزرعه، امکان حرکت ماهی ها به سمت مزرعه برنج فراهم شد. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس مرکب، تفاوت بین ارقام مورد مطالعه را برای تمامی صفات و تفاوت بین دو نوع کشت را برای تمامی صفات به غیر از عملکرد دانه و تعداد دانه پوک نشان داد. اثر متقابل نوع کشت × مکان، نوع کشت × رقم و رقم × مکان نیز برای عملکرد دانه معنی دار بود. بررسی عملکرد دانه ارقام برنج مورد مطالعه در کشت توام برنج - ماهی نشان داد که برای ارقام اصلاح شده برنج، ماهی و برنج (به غیر از رقم هیبرید در فومن) دو محصول مکمل و برای ارقام بومی، ماهی و برنج (به غیر ار رقم حسنی در رشت) دو محصول رقیب هستند. با توجه به عملکرد ماهی، متوسط سود ارقام اصلاح شده 3/2 برابر بیشتر از ارقام بومی در هر هکتار بود.