بازتاب هرمنوتیکی قرآن در مصباح الهدایه کاشانی

هرمنوتیک به معنی تاویل متن از قرن هفدهم مورد توجه برخی فلاسفه غربی قرار گرفت و در قرن بیستم با پدید آمدن هرمنوتیک مدرن دستاوردهای آن به حوزه بسیاری از علوم مانند الهیات، فلسفه، علوم اجتماعی و ادبیات راه یافت. بر خلاف هرمنوتیک کهن که مولف محور است و هر متنی را فقط دارای یک معنی می داند هرمنوتیک مدرن مفسر محور و قائل به معانی متعدد برای یک متن واحد است. هر چند واژه هرمنوتیکاخیرا به عرصه ادبیات فارسی راه یافته است، اما به لحاظ مفهومی سابقه ای بسیار کهن در متون دارد. آثار صوفیه را باید از آن دسته متونی دانست که با نگاهی تاویل گرا به آیات و احادیث رویکردی هرمنوتیکی دارند. یکی از این متون، مصباح الهدایه عزالدین محمود کاشانی، مهم ترین کتاب عرفانی قرن هشتم هجری است. کاشانی در این اثر، بارها برای اثبات مقاصد عرفانی خود از آیات و احادیث بهره گرفته و آنها را بر مذاق متصوفه تاویل کرده است. در این نوشتار نگارندگان بر آنند تا پس از تعریف هرمنوتیک و تقسیم بندی های آن، تاویل قرآن را با ذکر شواهد، در مصباح الهدایه مورد بررسی قرار دهند.