ارزیابی آسیب پذیری اجتماعی-اقتصادی بهره برداران مراتع (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی شهرستان نطنز استان اصفهان)

ارزیابی آسیب پذیری اکوسیستم ها از مهم ترین ابزارهای موجود برای دستیابی به مدیریت پایدار و نیز ارائه راهکارهای مدیریتی و برنامه ریزی موثر برای به حداقل رساندن اثرات مخرب ناشی از عوامل آسیب زا موجود است. از این رو، مطالعه حاضر با هدف سنجش آسیب پذیری اجتماعی-اقتصادی بهره برداران مراتع ییلاقی شهرستان نطنز استان اصفهان انجام شد. بدین منظور، با استفاده از مرور ادبیات و نظرات صاحب نظران، مهم ترین شاخص های اجتماعی-اقتصادی مراتع استخراج شد. جوامع آماری تحقیق شامل بهره برداران مراتع ییلاقی، مراتع ییلاقی طرح دار و کارشناسان مراتع بودند که حجم نمونه در هر کدام از این جوامع با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد. با استفاده از پرسشنامه، نظرات کارشناسان و بهره برداران مرتعی در رابطه با تاثیر شاخص های اجتماعی-اقتصادی در آسیب پذیری مراتع اخذ شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات طیفی از کارشناسان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تعیین شد. در مرحله آخر، با استفاده از فرمول پیشنهادی می بار و والدز (2005) سنجش آسیب پذیری صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که مشکلات محلی و فروپاشی نظام های بهره برداری گذشته، تعداد بهره بردار و شیوه بهره برداری بیشترین تاثیر را در آسیب پذیری اجتماعی مراتع دارند. همچنین تعداد دام، هزینه های زندگی و وضع اقتصادی بهره برداران مرتعی به ترتیب بیشترین تاثیر را در آسیب پذیری اقتصادی مراتع دارند. از طرف دیگر، تلفیق عوامل اجتماعی-اقتصادی، آسیب پذیری مراتع را بهتر می تواند نمایان سازد. بنابراین با تلفیق عوامل اجتماعی-اقتصادی، می توان درجه آسیب پذیری مراتع مختلف را تعیین کرده، تا از این طریق مراتعی را که از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند شناسایی و در اولویت بالاتری جهت برنامه های مدیریتی قرار داد.