سنگ شناسی و ژئوشیمی سنگ های آتشفشانی اسیدی و پرلیت های آق کند، شمال زنجان

منطقه آق کند در فاصله 48 کیلومتری شمال زنجان جای دارد و بخشی از زیرپهنه طارم در پهنه ساختاری البرز- آذربایجان به شمار می رود. سنگ های اسیدی رخنمون یافته در این منطقه شامل گدازه های ریولیتی- ریوداسیتی، پرلیت، پیچستون و ایگنیمبریت به سن الیگوسن هستند. ریولیت ها و ریوداسیت ها به شکل های گنبد و روانه های گدازه رخنمون دارند. پرلیت ها در بخش های پایینی گنبدهای ریولیتی- ریوداسیتی قرار گرفته اند. بررسی های ژئوشیمیایی بیانگر ماهیت کالک آلکالن و ویژگی کمان ماگمایی برای این سنگ هاست. الگوی عناصر کمیاب خاکی این سنگ ها نشان دهنده غنی شدگی آنها در LREE با نسبت بالای LREE/HREE و بی هنجاری منفی مشخص Eu است. بی هنجاری های مثبت عناصر Pb، Rb و Th در نمودار های عنکبوتی بیانگر دخالت پوسته قاره ای در تکوین و تحول ماگمای مادر سنگ های اسیدی این منطقه است. در نمودارهای تمایز محیط زمین ساختی، سنگ های اسیدی منطقه آق کند در موقعیت پس از کوهزایی قرار می گیرند. مجموعه شواهد سنگ نگاری، سنگ شناسی و ژئوشیمی بیانگر این است که در مراحل پایانی پس از برخورد قاره ای، سنگ‎کره زیرقاره ای ستبر شده البرز، از قاعده پوسته جدا و توسط گوشته داغ سست‎کره ای جایگزین شده است. بالاآمدگی گوشته داغ سست‎کره ای سسب ذوب بخشی سنگ‎کره زیرقاره ای شده و سنگ های بازالتی الیگوسن منطقه مورد مطالعه را به وجود آورده است. جای گیری ماگمای بازالتی یاد شده در ترازهای بالای پوسته قاره ای، موجب ذوب بخشی پوسته شده و ماگماهای اسیدی را تولید کرده است. در اثر سرد شدن سریع گدازه های اسیدی، سنگ های شیشه ای مانند ابسیدین تشکیل شده اند که در مجاورت با آب های جوی و گرم به پرلیت تبدیل شده اند.