طراحی مدل معادلات ساختاری و تلفیقی علل و اثرات تغییر کاربری اراضی کشاورزی در ایران بر اساس دیدگاه کارشناسان سازمان امور اراضی کشاورزی

تغییر کاربری اراضی کشاورزی یکی از چالش های اساسی پیش روی بشر در قرن 21 است که به دلیل ارتباط مستقیم آن با موضوعات مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی از جایگاه والایی برخوردار است. این تغییرات در یک سو، متاثر از علل درهم تنیده و مختلف و در سوی دیگر منتج به آثار گوناگونی است که جامعه بشری را به چالش کشیده است. وخامت موضوع به ویژه با توجه به کاهش 46/1% سرانه اراضی قابل کشت در جهان و 054/2% در ایران (از 1970 تا 2009) بیشتر نمایان می گردد؛ بنابراین، بررسی علل و آثار این تغییرات و تحلیل روابط بین آن ها، بسیار حائز اهمیت بودهو می تواند راهگشای سیاست گذاران، برنامه ریزان و تصمیم سازان این حوزه باشد. تحقیق حاضر با همین هدف به روش مدل سازی معادلات ساختاری و تلفیقی انجام شد. جامعه آماری این تحقیق کارشناسان و متخصصین این حوزه و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود. بر اساس نتایج این مطالعه، علل تغییر کاربری اراضی کشاورزی در پنج گروه (اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی، فنی و سیاستی – برنامه ای) و اثرات آن در سه گروه (اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی) قابل تقسیم بندی است. این علل و آثار دارای همبستگی متقابل مستقیم و غیرمستقیم با یکدیگر بوده که برهم اثرگذارند. از دید کارشناسان، موثرترین علل و آثار تغییر به ترتیب علل اقتصادی و آثار اجتماعی هستند. از سوی دیگر، در سمت علل، علل فنی و در سمت آثار، آثار اجتماعی، دارای بالاترین میانگین همبستگی با سایر علل و آثار هستند.