بررسی شاخص های موفومتری در حوزه آبخیز چهل چای استان گلستان با استفاده از GIS

حوضه آبخیز پهنه ای است که تمامی رواناب ناشی از بارش باران و ذوب برف در آن پهنه، توسط یک رودخانه دریافت می شود. شناخت خصوصیات فیزیکی حوضه آبخیز از اولین گام هایی است که در بررسی مورفولوژیکی و هیدرولوژیکی مانند فرسایش و رسوب، مطالعه سیلاب و توسعه منابع آب و دیگر مسائل حوضه ضرورت دارد. بحث پارامترهای ژئومورفولوژیکی به دلیل تاثیری که در نفوذ رواناب دارند بسیار حائز اهمیت هست. هدف از این مطالعه، معرفی و بررسی برخی شاخص های مورفومتری می باشد که اخیرا در ژئومورفولوژی کمی مورد استفاده قرار می گیرند. بدین منظور شاخص های قدرت بردار(VRM)، نسبت سطح، موقعیت توپوگرافیکی (TPI)، انحنای دامنه و شاخص ناهمواری زمین (TRI) در حوضه آبخیز چهل چای استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا اقدام به تهیه نقشه مدل رقومی ارتفاع منطقه مورد مطالعه گردید و سپس با استفاده از روابط مربوط به هر شاخص و هم چنین با استفاده از اکستنشن های مربوطه در نرم افزار Arc GIS ، نقشه های هر کدام از شاخص های موردنظر تهیه گردید. با توجه به نتایج به دست آمده مقدار شاخص VRM برای منطقه مورد مطالعه صفر تا 478/0 محاسبه گردید. هم چنین حد پایین و بالای شاخص TPI که حالت گودی و برآمدگی را مورد تمایز قرار می دهد، به ترتیب 31/23- و 81/77 به دست آمد. شاخص TRI که به نوعی اختلاف ارتفاع یک پیکسل با هشت پیکسل اطراف خود می باشد، صفر تا 68/170 و شاخص انحنای سطح 16/3- تا 96/3 محاسبه شد. پارامتر نسبت سطح که بیان کننده نسبت سطح واقعی منطقه به سطح هموار است، به ترتیب دارای حد پایین و حد بالای یک و 55/2 می باشد.