ارزیابی آهنگ رفتارزمانی - مکانی بارش دو دهه اخیر در ایران

هدف از پژوهش حاضر ارزیابی تغییرات زمانی- مکانی بارش در ایران در دو دهه اخیر است. نخست، داده های پایگاه داده- بارش یاخته‏ای APHRODITE با تفکیک مکانی 25/0 × 25/0 درجه قوسی در بازه زمانی 1/1/1951 تا 31/12/2007 استخراج شد. برای دست‏یابی به تغییرات درون ده های بارش، از روش‏های نوین آمار فضایی مانند خودهمبستگی فضایی موران جهانی، شاخص انسلین محلی موران، و لکه های داغ با استفاده از قابلیت‏های برنامه‏نویسی در دو محیط و بهره گرفته شد. نتایج نشان داد تغییرات درون ده های بارش در ایران دارای الگوی خوشه‏ای بالاست. در این میان، بر اساس شاخص محلی موران و لکه های داغ، بارش در کرانه های ساحلی دریای خزر و بخش‏های غرب و جنوب غرب کشور (عمدتا زاگرس) دارای خودهمبستگی فضایی مثبت (خوشه‏ های بارش با ارزش بالا) است و در بخش‏هایی از نواحی مرکزی و همچنین بخش‏هایی از جنوب شرق کشور دارای خودهمبستگی فضایی منفی (خوشه‏ های بارش با ارزش پایین) است. در سایر مناطق، بارش هیچ‏گونه الگوی معنی‏دار یا خودهمبستگی فضایی نداشته است. به ‏طور کلی، بیشترین تغییر الگوهای بارشی متعلق به فصل پاییز است، سپس فصل تابستان. همچنین، کمترین تغییرات نیز مربوط به فصول بهار و زمستان است. برون دادهای آماره های مورد مطالعه بیانگر آن است که در دهه های اخیر تغییر اقلیم نمودی آشکارتر یافته و الگوهای پربارش در مناطق جنوبی در حال عقب‏نشینی است و فقط در حال محدودشدن به کانون‏های عمده در زاگرس و کرانه های دریای خزر است.